Lekcja 10

Temat:Budowa komputera PC.

Komputer osobisty (ang. personal computer) – mikrokomputer przeznaczony przede wszystkim do użytku osobistego w domu i biurze. Służy głównie do uruchamiania oprogramowania biurowego, dostępu do zasobów Internetu, prezentacji treści multimedialnych (tekst, obrazy, dźwięki, filmy i inne), jak i gier.

W Polsce zdecydowana większość komputerów osobistych to konstrukcje różnych producentów (lub składane samodzielnie przez użytkowników) oparte na procesorze x86 i systemie operacyjnym z serii Microsoft Windows lub Linux. Z powodów historycznych nazywane są pecetami ze względu na zgodność z IBM-PC. Poza tym są jeszcze komputery Mac firmy Apple oraz maszyny SPARC firm Sun Microsystems i Fujitsu.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Komputer_osobisty

Podstawowe komponenty komputera osobistego:

1) Monitor

Obecnie używane monitory to ekrany komputerowe, obsługiwane przez komputer zwykle za pośrednictwem karty graficznej.

Od około 2005 roku rynek zdominowały monitory LCD. W najtańszych modelach sygnał jest nadal przesyłany analogowo przez złącze D-Sub. Bardziej bogato wyposażone modele posiadają gniazda cyfrowe, takie jak DVI, HDMI, DisplayPort, pozwalające uzyskać znacznie lepszą jakość obrazu i wyższe rozdzielczości.

2) płyta główna

Płyta główna

Płyta główna P4PE firmy ASUSTeK Computer (ASUS)

ASRock K7VT4A Pro

Rodzaje płyt głównych

ASUS A8N VM CSM

Płyta główna (ang. motherboard, mainboard) – obwód drukowany urządzenia elektronicznego, na którym montuje się najważniejsze elementy, umożliwiając komunikację wszystkim pozostałym komponentom i modułom.

W komputerze na płycie głównej znajdują się: procesor/y, pamięć operacyjna lub gniazda do zainstalowania tych urządzeń oraz gniazda do zainstalowania dodatkowych płyt zwanych kartami rozszerzającymi (np. PCI), oraz gniazda do urządzeń składujących (dyski twarde, napędy optyczne itp.), złącze klawiatury i zasilacza. W niektórych konstrukcjach także gniazda do innych urządzeń zewnętrznych do których sprzęt znajduje się na płycie głównej (port szeregowy, port równoległy, USB).

Koncepcję zbudowania komputera osobistego wyposażonego tylko w minimum potrzebnych urządzeń zmontowanych na jednej płycie drukowanej oraz gniazd, do których podłącza się dodatkowe urządzenia zapoczątkowała firma IBM wprowadzając komputer osobisty, zwany też PC.

a)Budowa płyty głównej komputera typu PC

W miarę wzrostu stopnia integracji układów scalonych, w celu poprawy szybkości działania oraz obniżenia kosztów budowy całego komputera postępuje integracja elektroniki komputera w kilku układach scalonych umożliwiających współpracę procesora z innymi układami.

W konfiguracjach dominujących w pierwszej dekadzie XXI wieku większość urządzeń zrealizowanych na płycie głównej zgrupowana jest w dwóch układach scalonych zwanych mostkami. Bliższy procesorowi zwany mostkiem północnym oraz współpracujący głownie z procesorem poprzez mostek północny zwany południowym lub zintegrowana w układzie MCP.

Mostek północy jest połączony z procesorem za pomocą magistrali FSB lub łączy Hyper Transport. W nowszych rozwiązaniach układ ten zawiera podstawowy kontroler PCIe (lub w starszych rozwiązaniach – AGP), służący najczęściej do podłączenia urządzeń z rodzaju kart graficznych (także zintegrowanych), ale też wszelkich urządzeń wymieniających z procesorem lub pamięcią duże ilości danych (bardzo często zintegrowane karty sieciowe).

Mostek południowy (jeśli występuje) jest podłączony do mostka północnego za pomocą magistrali (na przykład FSB) albo łączem typu Punkt-Punkt jak Hyper Transport. Zawiera drugi kontroler PCIe, kontrolery SATA, ATA, USB, zintegrowany kontroler dźwięku (np. AC97), kontrolery Ethernetu, itd... Jeśli na płycie głównej występuje tylko jeden układ, to najczęściej wszystkie funkcje mostka południowego i północnego są w nim zintegrowane.

Poza wyżej wymienionymi elementami na płycie głównej zawsze jest umieszczony układ BIOS-u, a także moduł zegara czasu rzeczywistego (RTC) wraz z modułem bateryjnego podtrzymania zegara.

http://pl.wikipedia.org/wiki/P%C5%82yta_g%C5%82%C3%B3wna

3) procesor (CPU)

Procesor

Procesor Intel Pentium

Procesor Intel Core i7-940, widoczne 1366 pól stykowych złącza LGA1366.

Procesor (ang. processor), także CPU (ang. Central Processing Unit) – urządzenie cyfrowe sekwencyjne, które pobiera dane z pamięci, interpretuje je i wykonuje jako rozkazy. Wykonuje on ciąg prostych operacji (rozkazów) wybranych ze zbioru operacji podstawowych określonych zazwyczaj przez producenta procesora jako lista rozkazów procesora.

Procesory (zwane mikroprocesorami) wykonywane są zwykle jako układy scalone zamknięte w hermetycznej obudowie, często posiadającej złocone wyprowadzenia (stosowane ze względu na odporność na utlenianie). Ich sercem jest monokryształ krzemu, na który naniesiono techniką fotolitografii szereg warstw półprzewodnikowych, tworzących, w zależności od zastosowania, sieć od kilku tysięcy do kilkuset milionów tranzystorów. Połączenia wykonane są z metalu (aluminium, miedź).

Jedną z podstawowych cech procesora jest długość (liczba bitów) słowa, na którym wykonywane są podstawowe operacje obliczeniowe. Jeśli słowo ma 64 bity, mówimy, że procesor jest 64-bitowy.

Innym ważnym parametrem określającym procesor jest szybkość, z jaką wykonuje on rozkazy. Przy danej architekturze procesora, szybkość ta w znacznym stopniu zależy od czasu trwania pojedynczego taktu.

W funkcjonalnej strukturze procesora można wyróżnić takie elementy, jak:

zespół rejestrów do przechowywania danych i wyników, rejestry mogą być ogólnego przeznaczenia lub mają specjalne przeznaczenie,
jednostkę arytmetyczną (arytmometr) do wykonywania operacji obliczeniowych na danych,
układ sterujący przebiegiem wykonywania programu,
inne układy, w które producent wyposaża procesor w celu usprawnienia jego pracy.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Procesor

4) pamięć operacyjna (RAM)

Pamięć operacyjna

Pamięć w komputerze

Pamięć operacyjna (ang. internal memory, primary storage) – pamięć adresowana i dostępna bezpośrednio przez procesor, a nie przez urządzenia wejścia-wyjścia procesora. W pamięci tej mogą być umieszczane rozkazy (kody operacji) procesora (program) dostępne bezpośrednio przez procesor i stąd nazwa pamięć operacyjna. W Polsce często pamięć ta jest utożsamiana z pamięcią RAM, choć jest to zawężenie pojęcia, pamięcią operacyjną jest też pamięć nieulotna (ROM, EPROM i inne jej odmiany) dostępna bezpośrednio przez procesor, a dawniej używano pamięci o dostępie cyklicznym.

Obecnie pamięci operacyjne są wyłącznie pamięciami elektronicznymi, dawniej używano innych np. pamięci ferrytowych.

W obecnych komputerach głównym rodzajem pamięci operacyjnej jest pamięć RAM, wykonana jako układy elektroniczne, wykorzystywana przez komputer do przechowywania programu i danych podczas jego pracy.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Pami%C4%99%C4%87_operacyjna

5) karta rozszerzenia

Karta rozszerzenia

Karta rozszerzeń z 4 portami USB na złączu PCI

Montaż karty rozszerzeń ze złączem PCI w komputerze typu PC

Karta rozszerzeń (ang. expansion card lub adapter card) – element składowy jednostki systemowej komputera. Występuje w postaci płytki drukowanej (karty) montowanej w złączu płyty głównej. Karta rozszerzeń to jeden z podtypów kontrolera.

Istotą konstrukcji kart rozszerzeń są dwa interfejsy:

Z jednej strony mamy połączenie z magistralą komunikacyjną w postaci złącza typu slot, które nadaje karcie jej specyficzny wygląd. Najczęściej występujące złącza magistrali komunikacyjnej to PCI Express, PCI, PCI-X (serwery), MiniPCI (komputery mobilne), oraz starsze - coraz rzadziej już spotykane AGP, AGR, VESA Local Bus, AMR, MCA, ISA, EISA.
Po drugiej stronie występują złącza służące do podłączania urządzeń peryferyjnych (zewnętrzne) oraz komponentowych (wewnętrzne). Są one specyficzne dla danego typu karty. Poniżej wymieniono najczęściej spotykane karty rozszerzeń wraz z portami jakie w nich występują (poniższa lista nie jest kompletna):
- karta graficzna - gniazda D-Sub, DVI, HDMI, DisplayPort, P&D, DFP, S-Video
- karta dźwiękowa (karta muzyczna) - gniazda mini Jack stereo 3,5mm, RCA (CINCH) S/PDIF, Toslink (optyczne), D-Sub DA-15
- karta sieciowa - gniazda RJ-45, BNC
- karta sieciowa bezprzewodowa (WiFi) - gniazda RP-SMA
- karta telewizyjna - gniazda antenowe koncentryczne, RCA (CINCH)
- modem - gniazda RJ-12
- kontrolery pamięci masowych (np. SCSI, Serial ATA, IDE) - gniazda ATA, Serial ATA
- kontrolery portów (np. USB, FireWire, LPT, Centronics, COM) - gniazda USB, FireWire, D-Sub

http://pl.wikipedia.org/wiki/Pami%C4%99%C4%87_operacyjna

6) zasilacz

Zasilacz komputera

Zasilacz komputera osobistego

Ten artykuł dotyczy zasilaczy impulsowych stosowanych w komputerach kompatybilnych z IBM PC. Istnieje wiele rodzajów zasilaczy przeznaczonych do innych komputerów.

Zasilacz komputera − urządzenie, które służy do przetwarzania napięcia przemiennego dostarczanego z sieci energetycznej (100-127V w Ameryce Północnej, części Ameryki Południowej, Japonii i Tajwanie, 220-240V w pozostałej części świata) na niskie stabilizowane napięcia stałe, niezbędne do pracy pozostałych komponentów komputera.

Niektóre zasilacze posiadają przełącznik zmieniający napięcie wejściowe pomiędzy 230V i 115V, inne mogą pracować w szerokim zakresie napięcia zasilania.

Zasilacze komputerów są zasilaczami impulsowymi.

Najczęściej spotykane zasilacze komputerowe są zgodne ze standardem ATX. Standard określa kształt wtyczek, panujące napięcia, dopuszczalne natężenie prądu. Włączanie i wyłączenie zasilacza jest realizowane przez sygnał elektryczny z płyty głównej, co daje obsługę takich funkcji jak tryb czuwania, zdalne włączanie i wyłączanie komputera. Najnowsza wersja standardu ATX dla zasilaczy to 2.31 (z połowy 2008 roku).

http://pl.wikipedia.org/wiki/Zasilacz_komputera

a)Urządzenia podłączone do zasilacza

Wnętrze zasilacza komputera

Schemat wtyczki MPC zasilacza ATX v2.2

W komputerach osobistych do zasilacza podłączone są:

płyta główna
dysk lub dyski twarde
napędy (optyczne, taśmowe, np. CD-ROM, DVD-ROM, ZIP, JAZ, napędy dysków magnetooptycznych, FDD itp.)
niektóre karty graficzne wymagają podłączenia dodatkowego zasilania (wtyczki PCI-E 6 i 8 pin)
inne urządzenia znajdujące się wewnątrz komputera, np. wentylatory czy dodatkowe panele podłączane podobnie jak napędy do wtyku Molex

Do pozostałych podzespołów napięcie z zasilacza jest dostarczone pośrednio z płyty głównej (np. karty rozszerzeń, wentylatory procesorów, porty itp.)

b)Wtyczki stosowane w zasilaczach ATX

Oznaczenie	Ilość pinów	Opis
*MPC (Main Power Connector), oznaczana P1*	20, 24 (ATX v2.2), 20+4	Główna wtyczka do podłączenia płyty głównej. Obecny standard ATX przewiduje 24 piny, wcześniejszy 20. Część zasilaczy jest wyposażonych w złącze 24-pinowe, które można rozłączyć na dwie części (20+4 piny) i wykorzystać ze starszymi płytami o gnieździe 20-pinowym.
ATX12V / EPS12V (4-pin), oznaczana P4	4	Wtyczka podłączana do płyty głównej (poza 24-pinową P1), dostarczająca napięcia zasilające dla procesora. Pojawiła się z powodu wymagań prądowych nowych procesorów firmy Intel^[2].
ATX12V / EPS12V (8-pin)	8	Rozszerzona wersja wtyczki ATX12V/ESP12V 4-pin, która pojawiła się wraz z wprowadzeniem chipsetu Intel 975^[2]. Stosowane w płytach serwerowych i komputerach profesjonalnych, których procesory pobierają większą moc.
PCI-E	6/8	Wtyczka zasilająca karty graficzne. Większość nowoczesnych zasilaczy jest wyposażone w 6-pinowe złącze przeznaczone dla topowych kart graficznych PCI Express. Może ono dostarczyć moc do 75 watów. W najnowszych konstrukcjach wprowadzono złącze 8-pinowe. Ze względu na kompatybilność wstecz stosuje się także złącza 6+2 piny, co pozwala zasilać karty PCI Express z gniazdami zarówno 6 jak i 8-pinowymi.
*AUX lub APC (Auxiliary Power Connector)*	6	Używana w starszych płytach głównych, które potrzebowały napięć 3,3 V i 5 V o większym natężeniu prądu. Konieczność jej podłączenia jest zależna od konfiguracji sprzętowej komputera. Usunięta w ATX v2.2.
Molex	4	Jeden z najstarszych wtyków, wykorzystywany do zasilania dysków twardych i napędów optycznych typu ATA, dodatkowych elementów płyty głównej, kart graficznych i wielu innych urządzeń (np. interfejsów FireWire 800 w postaci kart PCI). Dostarcza napięć +5V i +12V. Złącze to w tej chwili jest coraz rzadziej wykorzystywane, wypierają je wtyki SATA i PCI-E.
Molex mini	4	Jeden z najmniejszych wtyków, zasilający stacje dyskietek. W niektórych przypadkach dostarcza też dodatkową moc do kart wideo AGP i kart PCIe.
SATA Connector	15	Wtyczka o 15 pinach zasilająca dyski twarde i optyczne standardu Serial ATA. Dostarcza trzech napięć: +3,3V, +5V i +12V. http://pl.wikipedia.org/wiki/Zasilacz_komputera

7) napęd optyczny (CD, DVD itp.)

Czytnik płyt CD firmy Yamaha

Napęd optyczny (ang. Optical Disc Drive - ODD) – jest to urządzenie, które za pomocą wiązki lasera odczytuje lub zapisuje dane na tzw. nośnikach optycznych.
Do najpopularniejszych napędów optycznych zalicza się (chronologicznie):

CD-ROM - napęd czytający płyty CD w formatach CD-R, CD-ROM, CD-RW, CD-DA, CD-Extra, CD-TEXT, Photo-CD, Video-CD, Multisession CD
nagrywarka CD - napęd czytający oraz zapisujący płyty CD w wyżej wymienionych formatach
DVD-ROM - napęd czytający płyty CD (patrz CD-ROM) oraz DVD w formatach DVD±R, DVD±RW, DVD±R DL, DVD-ROM, DVD-RAM, DVD-Video
combo CD/DVD - napęd będący hybrydą nagrywarki CD oraz DVD-ROM
nagrywarka DVD - napęd czytający oraz nagrywający płyty CD oraz DVD w formatach DVD±R, DVD±RW, DVD±R DL, DVD-ROM, DVD-RAM, DVD-Video
combo Blu-Ray - napęd będący hybrydą nagrywarki DVD oraz czytający płyty Blu-Ray w formatach BD-ROM, BD-R, BD-RE
nagrywarka Blu-Ray napęd czytający oraz nagrywający płyty CD, DVD oraz Blu-Ray

We wszystkich powyższych napędach, podstawowym formatem nośnika są płyty o średnicy 12cm (występują też pochodne o średnicy 8cm oraz nośniki w kształcie kart kredytowych). Prędkość napędów optycznych podaje się w wielokrotnościach podstawowej prędkości 1x, która odpowiada przepustowości 150 kB/s (napędy CD), 1350 kB/s (napędy DVD) lub 4500 kB/s (napędy Blu-Ray). Np. maksymalny transfer CD-ROM-u o prędkości 8x wynosi 1,2 MB/s. Stały, niezależnie od rodzaju technologii nośnika, jest czas potrzebny na odczyt (zapis) całkowicie zapełnionego nośnika odpowiadający mnożnikowi, np. dla mnożnika 4x jest to ok. 22 minut (dla strategii ze stałą prędkością liniową).
Do napędów optycznych można zaliczyć też mniej znane napędy magnetooptyczne.
Napęd optyczny może znajdować się we wnętrzu komputera. Jest wówczas podłączony za pomocą interfejsu ATA, SATA lub SCSI. Może też stanowić odrębne, zewnętrzne urządzenie, podłączane do komputera za pomocą złącza USB, FireWire, SCSI, eSATA lub do sieci komputerowej poprzez złącze LAN.
Popularne prędkości napędów CD/DVD/Blu-ray

Prędkość	CD		DVD		Blu-Ray		Czas zapisu/odczytu pełnego nośnika
	kB/s	MB/s	kB/s	MB/s	kB/s	MB/s	minuty
1x	150	0,15	1350	1,32	4500	4,3	70
2x	300	0,29	2700	2,64	9000	8,6	47
4x	600	0,59	5400	5,27	18000	17,2	22
8x	1200	1,17	10800	10,55	36000	34,4	16
12x	1800	1,76	16200	15,82	54000	51,6	7
16x	2400	2,34	21600	21,09	72000	68,8	6
24x*	3600	3,52	32400	31,64	108000	103,2	4
40x*	6000	5,86	54000	52,73	180000	172,0	2,5
42x*	6300	6,15	56700	55,37
48x*	7200	7,03	64800	63,28			2
52x*	7800	7,62	70200	68,55

Historia w skrócie:
1982 – opracowanie przez firmy Philips® i SONY® formatu CD-DA;
1984 – pojawienie się pierwszych komputerowych czytników CD-ROM, x1 (150KB/s);
1985 – opracowanie standardu CD-ROM (zapis nie tylko dźwięku, ale i danych);
1985 – wprowadzenie uniwersalnej normy ISO-9660;
1987 – wprowadzenie kolejno CD-I oraz CD-ROM XA;
1990 – opracowanie CD-R (płyty zapisywalne)

http://pl.wikipedia.org/wiki/Nap%C4%99d_optyczny

8) dysk twardy (HDD)

Dysk twardy

Dysk twardy 3,5" widziany z góry (po lewej) i od dołu (po prawej)

Dysk twardy 3,5" (po lewej) i 2,5" (po prawej)

film przedstawiający pracę dysku twardego

Dysk 3,2 i 30 GB obrazowany za pomocą MFM.

Dysk twardy, napęd dysku twardego (ang. hard disk drive) – rodzaj pamięci masowej, wykorzystujący nośnik magnetyczny do przechowywania danych. Nazwa "dysk twardy" wynika z zastosowania twardego materiału jako podłoża dla właściwego nośnika, w odróżnieniu od dyskietek (ang. floppy disk, czyli miękki dysk), w których nośnik magnetyczny naniesiono na podłoże elastyczne.
Pierwowzorem twardego dysku jest pamięć bębnowa. Pierwsze dyski twarde takie, jak dzisiaj znamy, wyprodukowała w 1980 roku firma Seagate – był przeznaczony do mikrokomputerów, miał pojemność 5 MB, czyli 5 razy więcej niż ówczesna, dwustronna dyskietka 8-calowa.
Pojemność dysków wynosi od 5 MB (przez 10 MB, 20 MB i 40 MB – dyski MFM w komputerach klasy XT 808x i 286) do 4 TB^[1] (w laptopach 20-1000 GB). Opracowano również miniaturowe dyski twarde typu Microdrive, o pojemnościach od kilkuset MB do kilku GB, przeznaczone dla cyfrowych aparatów fotograficznych i innych urządzeń przenośnych.
Dla dysków twardych najważniejsze są następujące parametry: pojemność, szybkość transmisji danych, czas dostępu do danych, prędkość obrotowa dysków magnetycznych (obr/min.) oraz średni czas bezawaryjnej pracy (MTBF).
Kilka dysków twardych można łączyć w macierz dyskową, dzięki czemu można zwiększyć niezawodność przechowywania danych, dostępną przestrzeń na dane, zwiększyć szybkość odczytu/zapisu.

a)Historia

Jeden z pierwszych modeli twardych dysków IBM

Użycie sztywnych talerzy i uszczelnienie jednostki umożliwia większą precyzję zapisu niż na dyskietce, w wyniku czego dysk twardy może zgromadzić o wiele więcej danych niż dyskietka. Ma również krótszy czas dostępu do danych i w efekcie szybszy transfer.

4 września 1956 firma IBM skonstruowała pierwszy 24-calowy dysk twardy o nazwie RAMAC 350. Miał on pojemność 5 MB.
W 1983 pojawiły się komputery IBM PC/XT z dyskami 5 i 10 MB
W 1984 firma Seagate wprowadziła na rynek pierwszy dysk 5.25", ST-506 o pojemności 5 MB.
W 1986 został opracowany kontroler IDE (Integrated Drive Electronics).
W 1987 rozpoczęła się era dysków 3,5 cala
W 2003 dysk twardy w typowym stanowisku pracy mógł zgromadzić od 60 do 500 GB danych, obracać się z prędkością 5400 do 10 000 obrotów na minutę (taka prędkość obrotowa jest możliwa dzięki zastosowaniu łożyskowania FDB). W wydajnych serwerach i HI-Endowych stacjach roboczych stosowane były dyski SCSI o prędkościach obrotowych na poziomie 15.000 obrotów na minutę.
W 2006 dzięki technologii zapisu prostopadłego możliwe jest przetrzymywanie na dysku ponad 1 TB danych. Standardem staje się złącze SATA i SAS oraz technologia optymalizacji odczytu NCQ. Stacje dyskietek zaczęły przegrywać z pamięciami USB do których złącza montuje się z przodu obudowy.
W 2008 pojawiły się dyski SSD. Na początku technologia ta była bagatelizowana przez dużych graczy (np. Western Digital). Jednak stosunkowo duże zainteresowanie rynku mimo bardzo wysokiej ceny, duża wydajność dzięki minimalnemu czasowi dostępu do danych oraz malejąca cena za MB szybko zmieniła ich nastawienie.
Na początku 2009 wyprodukowane zostały dyski o pojemność 2 TB. Pojawiły się wersje dysków Green, czyli ekologicznych o dynamicznej zmianie prędkości obrotowych. Rozwijany jest standard SATA 3 na potrzeby dysków SSD.
W październiku 2010 Western Digital wyprodukowała dysk twardy Caviar Green o pojemności 3 TB
Pod koniec 2011 Hitachi wyprodukowała dysk twardy o pojemności 4 TB
Od marca 2012 roku na rynku pozostało jedynie 3 producentów dysków twardych: Western Digital, Seagate Technology oraz Toshiba.

b)Budowa

Sześć dysków twardych o wymiarach 8″, 5.25″, 3.5″, 2.5″, 1.8″, i 1″

Dysk twardy po zdjęciu pokrywy

Schemat budowy dysku twardego

Ruch głowicy

Głowica z bliska

Dysk stały składa się z zamkniętego w obudowie, wirującego talerza (dysku) lub zespołu talerzy, wykonanych najczęściej ze stopów aluminium, o wypolerowanej powierzchni, pokrytej nośnikiem magnetycznym o grubości kilku mikrometrów, oraz z głowic elektromagnetycznych umożliwiających zapis i odczyt danych. Na każdą powierzchnię talerza dysku przypada po jednej głowicy odczytu i zapisu. Głowice są umieszczone na elastycznych ramionach i w stanie spoczynku stykają się z talerzem blisko jego osi. W czasie pracy unoszą się, a ich odległość nad talerzem jest stabilizowana dzięki sile aerodynamicznej powstałej w wyniku szybkich obrotów talerza. Jest to najpopularniejsze obecnie rozwiązanie (są też inne sposoby prowadzenia głowic nad talerzami)^{[potrzebne źródło]}.
Ramię głowicy dysku ustawia głowice w odpowiedniej odległości od osi obrotu talerza w celu odczytu lub zapisu danych na odpowiednim cylindrze. Pierwsze konstrukcje (do ok. 200MB) były wyposażone w silnik krokowy, stosowany uprzednio w stacjach dyskietek. Wzrost liczby cylindrów na dysku oraz konieczność zwiększenia szybkości dysków wymusił wprowadzenie innych rozwiązań. Najpopularniejszym obecnie jest tzw. voice coil czyli cewka, wzorowana na układzie magnetodynamicznym stosowanym w głośnikach. Umieszczona w silnym polu magnetycznym cewka porusza się i zajmuje położenie zgodnie z przepływającym przez nią prądem, ustawiając ramię w odpowiedniej pozycji. Dzięki temu czas przejścia między kolejnymi ścieżkami jest nawet krótszy niż 1 milisekunda, a przy większych odległościach nie przekracza kilkudziesięciu milisekund. Układ regulujący prądem zmienia natężenie prądu, tak by głowica ustabilizowała jak najszybciej swe położenia w zadanej odległości od środka talerza (nad wyznaczonym cylindrem).
Informacja jest zapisywana na dysk przez przesyłanie strumienia elektromagnetycznego przez antenę albo głowicę zapisującą, która jest bardzo blisko magnetycznie polaryzowalnego materiału, zmieniającego swoją polaryzacją magnetyczną wraz ze strumieniem indukcji magnetycznej. Informacja może być z powrotem odczytana w odwrotny sposób, gdyż zmienne pole magnetyczne powoduje indukowanie napięcia elektrycznego w cewce głowicy lub zmianę oporu w głowicy magnetyczno-oporowej.
Ramiona połączone są zworą i poruszają się razem. Zwora kieruje głowicami promieniowo po talerzach a w miarę rotacji talerzy, daje każdej głowicy dostęp do całości jej talerza.
Zintegrowana elektronika kontroluje ruch zwory, obroty dysku, oraz przygotowuje odczyty i zapisy na rozkaz od kontrolera dysku. Nowoczesne układy elektroniczne są zdolne do skutecznego szeregowania odczytów i zapisów na przestrzeni dysku oraz do zastępowania uszkodzonych sektorów zapasowymi.

uszkodzenia głowicy

Obudowa chroni części napędu od pyłu, pary wodnej, i innych źródeł zanieczyszczenia. Jakiekolwiek zanieczyszczenie głowic lub talerzy może doprowadzić do uszkodzenia głowicy (head crash), awarii dysku, w której głowica uszkadza talerz, ścierając cienką warstwę magnetyczną. Awarie głowicy mogą również być spowodowane przez błąd elektroniczny, uszkodzenie, błędy produkcyjne dysku lub zużycie.

c)Dysk RAM

Dyski RAM to urządzenia emulujące dyski, w których do zapisu danych stosuje się rozwiązania wykorzystujące popularne pamięci RAM, dzięki którym osiąga się krótki czas dostępu i bardzo szybki transfer danych, którego wartości przekraczają przepustowość oferowaną przez typowe interfejsy dla dysków twardych, takie jak Ultra ATA czy Serial ATA. Dysków RAM nie należy mylić z coraz popularniejszymi dyskami SSD, różnica polega na rodzaju pamięci krzemowej (Flash ROM vs dynamic RAM). Dyski RAM mają mniejsze pojemności i są zdecydowanie droższe. Zasadniczą wadą takich dysków jest utrata zapisanych danych przy zaniku napięcia (np. przy wyłączeniu komputera), dlatego też stosuje się pomocnicze źródła prądu podtrzymujące pracę dysków: wbudowane akumulatory i zewnętrzne zasilacze.
Dotychczas zaproponowane rozwiązania to:
– dysk zabudowany na karcie PCI (dysk iRAM)
– dysk w standardowej obudowie 5.25"
– dysk na karcie rozszerzeń ISA, zawierający własne akumulatory oraz gniazdo niewielkiego zewnętrznego zasilacza podtrzymującego układy i ładującego akumulatory.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Dysk_twardy

9) mysz

Mysz komputerowa

Standardowa mysz komputerowa

Prototyp myszy Douglasa Engelbarta

Mysz (z ang. mouse) – urządzenie wskazujące używane podczas pracy z interfejsem graficznym systemu komputerowego.
Mysz umożliwia poruszanie kursorem po ekranie monitora poprzez przesuwanie jej po powierzchni płaskiej. Mysz odczytuje zmianę swojego położenia względem podłoża i wysyła ją w formie danych cyfrowych do komputera, który dokonuje odpowiedniej zmiany położenia kursora na ekranie. Najczęściej wyposażona jest w dwa przyciski i kółko do przewijania ekranu, które może również pełnić rolę trzeciego przycisku.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Mysz_komputerowa

10) klawiatura

Klawiatura komputerowa

Klawiatura komputerowa

Klawiatura komputerowa – uporządkowany zestaw klawiszy służący do ręcznego sterowania urządzeniem lub ręcznego wprowadzania danych. W zależności od spełnianej funkcji klawiatura zawiera różnego rodzaju klawisze – alfabetyczne, cyfrowe, znaków specjalnych, funkcji specjalnych, o znaczeniu definiowanym przez użytkownika.
Klawiatury występują w najróżniejszych urządzeniach domowych – maszynach do pisania, klawiszowych instrumentach muzycznych, kalkulatorach, telefonach, tokenach; w szczególności jest to jeden z podzespołów wejściowych komputera. Aktualnie używane modele klawiatur komputerowych mają około 100 klawiszy. Coraz częściej w klawiatury komputerowe wbudowuje się dodatkowe elementy sterujące (gładzik, dodatkowe przyciski, pokrętła, suwaki i in.), kontrolne (diody świecące) i inne (np. czytnik kart pamięci, porty USB, gniazda do zestawu słuchawkowego) – najczęściej do obsługi multimediów.

a)Konstrukcje

Klawiatury mogą mieć najróżniejszą konstrukcję:

mechaniczne, historycznie najstarsze – ruch klawisza za pomocą mniej lub bardziej skomplikowanego systemu dźwigni, cięgien itp. układów mechanicznych bezpośrednio wykonuje czynność użyteczną (np. napęd dźwigni w maszynie do pisania, przestawienie tarczy w arytmometrze mechanicznym)
stykowe – ruch klawisza powoduje bezpośrednio zwarcie (lub, rzadziej, rozwarcie) w układzie elektrycznym/elektronicznym:
- sprężynowa
- membranowa – wykonana jest z kilku warstw: warstwa z nadrukiem graficznym wykonana z poliestru lub poliwęglanu, warstwa laminująca, warstwa poliestrowa z nadrukowanym obwodem drukowanym (technika druku – sitodruk, farby przewodzące prąd), membrana oddzielająca, kolejna warstwa z nadrukowanym obwodem drukowanym i kolejna warstwa laminująca. Membrana oddziela obwody drukowane poza momentem, gdy naciskany jest przycisk.
- z gumą przewodzącą (obecnie najbardziej rozpowszechnione) – wciśnięcie klawisza powoduje dociśnięcie gumy przewodzącej do obwodu drukowanego, powodując znaczne obniżenie rezystancji pomiędzy końcówkami pola stykowego
bezstykowa:
- optoelektroniczna – ruch klawisza powoduje wsunięcie lub wysunięcie przesłony do/z transoptora
- pojemnościowa – obecnie stosowana rzadko – klawisz połączony jest z elementem zmieniającym pojemność współpracującego kondensatora najczęściej poprzez wsunięcie się między okładziny
- kontaktronowa – naciśnięcie klawisza powoduje przysunięcie magnesu do kontaktronu wymuszając zwarcie styków
ekranowa:
- dotykowa – na ekranie wyświetlany jest układ klawiszy, dotknięcie zaznaczonego miejsca jest równoznaczne z wprowadzeniem znaku, konieczne jest posiadanie specjalnego monitora dotykowego
- klasyczna – na ekranie wyświetlany jest układ klawiszy, kliknięcie myszką w wybranym miejscu jest równoznaczne z wybraniem znaku; wariant zbliżony do poprzedniego, ale nie wymaga specjalnego monitora. Zaletą klawiatur ekranowych w porównaniu z fizycznymi jest możliwość wizualnej prezentacji wielu zestawów znaków z różnych alfabetów.

b)Zasada działania

Wirtualna klawiatura podczas pracy

Miniklawiatura do PC.

Na klawiaturze komputerowej każde naciśnięcie lub puszczenie klawisza powoduje wysłanie sygnału do komputera. Każdy klawisz ma przypisaną własną parę sygnałów, zwanych „scancode”. Od pewnego czasu na rynku dostępne są klawiatury bezprzewodowe stosujące do komunikacji z komputerem podczerwień (musi być kontakt klawiatury z odbiornikiem sygnału) oraz fale radiowe (mogą to być znaczne odległości ok. 5 m). Najnowszym trendem jest łączenie klawiatur za pomocą standardu Bluetooth. Klawiatury wprowadzające znaki łacińskie występują najczęściej w tzw. układzie QWERTY (od pierwszych liter w lewym, górnym rogu klawiatury), rzadziej QWERTZ (klawiatury niemieckie czy polskie w tzw. układzie maszynistki) czy AZERTY (francuskie). Istnieją również inne układy klawiatur, między innymi klawiatura Dvoraka, której celem jest przyśpieszenie pisania.
Układ znaków na klawiaturze klawiatury komputerowe odziedziczyły po klawiaturach mechanicznych maszyn do pisania – występował tam problem blokujących się dźwigni podczas szybkiego pisania, który próbowano rozwiązać poprzez umieszczenie klawiszy z najczęściej powtarzającymi się sekwencjami liter w taki sposób, by leżały możliwie daleko od siebie. Obecnie produkuje się głównie klawiatury na łącze PS/2 i USB. Długotrwała praca na klawiaturze może prowadzić do zespołu RSI.

c)Historia

82-klawiszowa – klawiatura typu PC i XT
84-klawiszowa – klawiatura typu AT
101-klawiszowa – klawiatura rozszerzona o klawisze numeryczne
104-klawiszowa – klawiatura 101 rozszerzona o dodatkowe klawisze dla menu Windows
multimedialna – klawiatura 104 rozszerzona o dodatkowe klawisze.
multimedialna – klawiatura 145 rozszerzona o dodatkowe klawisze, nowy moduł kodowania i zapamiętywania klawiszy. Klawiatura jest w stanie zapamiętać ponad 230 różnych kombinacji.

Pierwszy komputer wyposażony w klawiaturę powstał w 1960 roku.

d)Układ

Klawiatura komputerowa p • d • e (układ QWERTY)
Esc	F1	F2	F3	F4	F5	F6	F7	F8	F9	F10	F11	F12	PtSc	ScLk	Brk

													Ins	Home	PgUp	Num	/	*	-
													Del	End	PgDn	7	8	9	+
																4	5	6	+
														↑		1	2	3	Ent
													←	↓	→	0		.	Ent

Kliknij jakiś klawisz, by dowiedzieć się o nim więcej.

e)Rodzaje klawiatur

QWERTY / QWERTZ / AZERTY / Klawiatura Dvoraka
standardowa klawiatura
klawiatura multimedialna

Wnętrze klawiatury komputerowej

11.Przykłady urządzeń i ich przeznaczenie

Przykłady urządzeń oraz ich przeznaczenie.

Przeznaczenie		Przykłady urządzeń
Przetwarzanie danych		Modem, Karta sieciowa
Wprowadzanie danych urządzenia wejścia		Kamera, Mysz, Klawiatura, Mikrofon
Wyprowadzanie informacji urządzenia wyjścia		Monitor
Przechowywanie informacji pamięci masowe		Pendrive, Karta micro SD, Płyta CD, dyskietka, Karta M2,Płyta DVD, Dysk
Przetwarzanie obrazu		Aparat, Kamera
Wymiana informacji	Urządzenia komunikacyjne – przewodowe	Modem, kabel USB, Kabel HDMI
	Urządzenia komunikacyjne - bezprzewodowe	Karta Sieciowa (Wi-Fi), Bluetooth, Port IR

12.Co znajduje się na płycie głównej?

a)Procesor

Procesor Intel Pentium

Procesor Intel Core i7-940, widoczne 1366 pól stykowych złącza LGA1366.

Procesor (ang. processor), także CPU (ang. Central Processing Unit) – urządzenie cyfrowe sekwencyjne, które pobiera dane z pamięci, interpretuje je i wykonuje jako rozkazy. Wykonuje on ciąg prostych operacji (rozkazów) wybranych ze zbioru operacji podstawowych określonych zazwyczaj przez producenta procesora jako lista rozkazów procesora.
Procesory (zwane mikroprocesorami) wykonywane są zwykle jako układy scalone zamknięte w hermetycznej obudowie, często posiadającej złocone wyprowadzenia (stosowane ze względu na odporność na utlenianie). Ich sercem jest monokryształ krzemu, na który naniesiono techniką fotolitografii szereg warstw półprzewodnikowych, tworzących, w zależności od zastosowania, sieć od kilku tysięcy do kilkuset milionów tranzystorów. Połączenia wykonane są z metalu (aluminium, miedź).
Jedną z podstawowych cech procesora jest długość (liczba bitów) słowa, na którym wykonywane są podstawowe operacje obliczeniowe. Jeśli słowo ma 64 bity, mówimy, że procesor jest 64-bitowy.
Innym ważnym parametrem określającym procesor jest szybkość, z jaką wykonuje on rozkazy. Przy danej architekturze procesora, szybkość ta w znacznym stopniu zależy od czasu trwania pojedynczego taktu.

W funkcjonalnej strukturze procesora można wyróżnić takie elementy, jak:

zespół rejestrów do przechowywania danych i wyników, rejestry mogą być ogólnego przeznaczenia lub mają specjalne przeznaczenie,
jednostkę arytmetyczną (arytmometr) do wykonywania operacji obliczeniowych na danych,
układ sterujący przebiegiem wykonywania programu,
inne układy, w które producent wyposaża procesor w celu usprawnienia jego pracy.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Procesor

13.Magistrala komunikacyjna

Magistrala PCI Express

Magistrala (ang. bus) – zespół linii oraz układów przełączających służących do przesyłania sygnałów między połączonymi urządzeniami w systemach mikroprocesorowych, złożony z trzech współdziałających szyn:

sterująca (kontrolna) - mówi, czy sygnał ma zostać zapisany, czy odczytany
adresowa (rdzeniowa) - mówi, z jakiej komórki pamięci sygnał ma zostać odczytany lub do jakiej komórki pamięci sygnał ma zostać zapisany;
danych - tą magistralą przepływają dane.

Jest elementem, który sprawia, że system komputerowy staje się określoną całością. Szerokość magistrali (liczba równoległych ścieżek szyny danych) określa, ile bitów może ona przesłać za jednym razem (w jednym takcie). Rozróżniane są 2 typy magistrali: jednokierunkowa (dane przepływają tylko w jednym kierunku) oraz dwukierunkowa (dane przepływać mogą w obu kierunkach).

magistrale

PCI
PCI Express
AGP
USB
COM
FSB
I²C
ISA
DMI
QPI
ADB

http://pl.wikipedia.org/wiki/Magistrala_komunikacyjna

14.Pamięć podręczna

Pamięć podręczna (ang. cache) – mechanizm, w którym część spośród danych zgromadzonych w źródłach o długim czasie dostępu i niższej przepustowości jest dodatkowo przechowywana w pamięci o lepszych parametrach. Ma to na celu poprawę szybkości dostępu do tych informacji, które przypuszczalnie będą potrzebne w najbliższej przyszłości.
Pamięć podręczna jest elementem właściwie wszystkich systemów – współczesny procesor ma 2 albo 3 poziomy pamięci podręcznej oddzielającej go od pamięci RAM. Dostęp do dysku jest buforowany w pamięci RAM, a dokumenty HTTP są buforowane przez pośredniki HTTP oraz przez przeglądarkę.
Systemy te są tak wydajne dzięki lokalności odwołań – jeśli nastąpiło odwołanie do pewnych danych, jest duża szansa, że w najbliższej przyszłości będą one potrzebne ponownie. Niektóre systemy pamięci podręcznej próbują przewidywać, które dane będą potrzebne i pobierają je wyprzedzając żądania. Np. pamięć podręczna procesora pobiera dane w pakietach po kilkadziesiąt czy też więcej bajtów, pamięć podręczna dysku zaś nawet do kolejnych kilkuset kilobajtów czytanego właśnie pliku.
Niektóre systemy pamięci podręcznej umożliwiają informowanie systemu na temat charakteru danych by umożliwiać bardziej efektywne buforowanie. Służy temu np. wywołanie systemowe madvise.

a)Zasady projektowania pamięci podręcznej

Część systemu komputerowego zajmująca się buforowaniem danych powinna charakteryzować się następującymi właściwościami:

powinna być jak najbardziej automatyczna
jej działanie nie powinno wpływać na semantykę pozostałych części systemu
powinna w jak największym stopniu poprawiać wydajność systemu w warunkach rzeczywistej pracy

Projektując pamięć podręczną rozpatruje się pewne typowe warunki, w jakich będzie ona wykorzystywana. Program korzystający z pamięci podręcznej ma więcej informacji na temat użycia pamięci w najbliższym czasie, i wydajność systemu można polepszyć jeśli zrezygnuje się z pełnej automatyzacji a pozwoli na dawanie pamięci podręcznej sugestii co do właściwego zachowania w danej sytuacji. W ten sposób działa m.in. wywołanie systemowe madvise, specjalne instrukcje asemblera na niektórych procesorach, nagłówki kontroli pamięci podręcznej w HTTP; wiele systemów zarządzania bazami danych pozwala też na przekazywanie kontrolerowi pamięci sugestii.
Zadanie pamięci podręcznej można wyrazić w następujący sposób: mamy duży zbiór obiektów w powolnej pamięci, i niewielką ilość szybkiej pamięci, w której na pewno nie pomieszczą się wszystkie obiekty. Ciągle napływają żądania dostępu do obiektów, a pamięć podręczna musi je wszystkie spełnić w jak najmniejszym stopniu korzystając z pamięci powolnej.

b)Temperatura danych

Przy rozpatrywaniu systemu pamięci podręcznej przydatne jest pojęcie "temperatury" – czyli prawdopodobieństwa, że w najbliższym czasie wpłynie żądanie dostępu do tego obiektu (jeśli obiekt jest duży, temperatura poszczególnych części może się różnić). Jest oczywiste, że powinniśmy w szybkiej pamięci trzymać obiekty o możliwie wysokiej temperaturze. Jednak temperatura obiektu nie jest znana, i musimy jakoś ją oszacować. Typowe heurystyki to:

lokalność czasowa – jeśli obiekt był ostatnio żądany, to jest duże prawdopodobieństwo, że będzie żądany ponownie w najbliższym czasie
lokalność przestrzenna – jeśli obiekt był ostatnio żądany, to prawdopodobnie będą też żądane obiekty leżące blisko niego. Położenie w wypadku pamięci komputera oznacza zwykle adres maszynowy. W przypadku plików na stronie internetowej, pliki linkujące do siebie leżą blisko siebie.
o niektórych typach obiektów wiemy, że ich średnia temperatura jest wyższa niż innych typów – np. temperatura pliku (z grubsza proporcjonalna do liczby ściągnięć) xhtml/html na stronie internetowej jest zazwyczaj wyższa niż temperatura pliku pdf.

Żeby zmaksymalizować średnią temperaturę układu pamięci podręcznej, należałoby operować na poziomie jak najmniejszych jednostek, np. kilku bajtów. Byłoby to jednak bardzo niepraktyczne (obiekty zwykle są większe), więc używa się większych jednostek – np. w DBMS kilkudziesięciokilobajtowych stron. Strona taka może zawierać wiele obiektów. W miarę możliwości powinno się tak projektować strony, aby obiekty na jednej stronie miały podobną i skorelowaną temperaturę.
Jeśli na każdej stronie znajdowałyby się zarówno obiekty gorące jak i chłodne, niemożliwe byłoby uzyskanie wysokiej temperatury układu pamięci podręcznej. Jeśli natomiast niektóre strony będą znacznie cieplejsze od innych, układ pamięci podręcznej może zawierać te pierwsze i osiągnąć wyższą temperaturę. Na przykład w typowym drzewie indeksowym obiekty są relatywnie chłodne, natomiast wskaźniki są znacznie gorętsze. Tak więc trzymanie danych tylko na liściach pozwala na znacznie lepszą separację niż gdyby trzymać je na każdym węźle.
W miarę możliwości powinno się trzymać na stronie obiekty o skorelowanej temperaturze, np. strony pamięci wirtualnej procesora zawierają leżące po kolei bajty, które ze względu na lokalność przestrzenną mają prawdopodobnie skorelowane temperatury. Z tego też powodu używa się osobnych linii pamięci podręcznej dla danych i dla kodu.

c)Przykłady pamięci podręcznej

Pamięć podręczna procesora

Pamięć podręczna przyspiesza dostęp do relatywnie wolnej pamięci RAM. Charakteryzuje się bardzo krótkim czasem dostępu. Jest używana do przechowywania danych, które będą w niedługim czasie przetwarzane. Na współczesnych procesorach są 2 lub 3 poziomy pamięci podręcznej L1 (zintegrowana z procesorem), a także L2 i L3 (umieszczone w jednym układzie scalonym razem z procesorem lub na płycie głównej).

Pamięć podręczna dysku twardego

Pamięć podręczna dysku twardego przyspiesza dostęp do bardzo wolnej pamięci masowej (w porównaniu do pamięci RAM, do której dane są pobierane). Pamięć podręczna o wielkości od 128 KB do 64 MB jest zazwyczaj podzielony na dwie części: obszar podsystemu odpowiedzialnego za odczyt z wyprzedzeniem i buforowanie odczytu oraz mniejszy obszar opóźnionego zapisu. Dysk z kontrolerem komunikuje się magistralą szybszą niż najszybsze budowane dyski twarde – daje to możliwość przechowania danych w buforze i wysłania do kontrolera bez wykonywania cyklu dostępu do nośnika oraz wpływa pozytywnie na szybkość całego systemu.

Pamięć podręczna systemu plików

Oprócz pamięci podręcznej dysku twardego, system operacyjny zarządza umieszczaniem zawartości plików w pamięci podręcznej oraz metadatnych (jak katalogi, nazwy plików, itp) w pamięci operacyjnej (RAM), w ten sposób zmniejszając użycie dysku zarówno podczas odczytu tych samych danych, jak i zapisu. Taka pamięć podręczna ma zwykle od kilku megabajtów do kilku gigabajtów, a jej rozmiar i zawartość jest regulowana dynamicznie w zależności od sposobu użycia systemu. Niektóre systemy plików potrafią również użyć np. lokalnego dysku jako pamięci podręcznej danych z sieciowego systemu plików, czy też szybszego dysku SSD jako pamięci podręcznej danych odczytywanych z powolnego dysku magnetycznego.

Pamięć podręczna przeglądarki

Pamięć podręczna przeglądarki oznacza miejsce na dysku twardym, w którym przeglądarka internetowa przechowuje odwiedzone uprzednio strony (lub części stron) WWW. Ma to na celu przyspieszenie przeglądania stron internetowych, gdyż nie ma potrzeby ściągania odwiedzonych już stron z Internetu.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Cache

15.Chipset

Schemat współczesnego komputera typu PC IBM

Chipset – grupa specjalistycznych układów scalonych, które są przeznaczone do wspólnej pracy. Mają zazwyczaj zintegrowane oznaczenia i zwykle sprzedawane jako jeden produkt.

W komputerach, termin chipset jest powszechnie używany w odniesieniu do specjalistycznego układu scalonego lub zestawu układów płyty głównej komputera lub karty rozszerzeń.
Wydajność i niezawodność komputera w znaczącej mierze zależy od tego układu. Układ ten organizuje przepływ informacji pomiędzy poszczególnymi podzespołami jednostki centralnej.
W skład chipsetu wchodzą zazwyczaj dwa układy zwane mostkami.

Mostek północny odpowiada za wymianę danych między pamięcią a procesorem oraz steruje magistralą AGP lub PCI-E.
Mostek południowy natomiast odpowiada za współpracę z urządzeniami wejścia/wyjścia, takimi jak np. dysk twardy czy karty rozszerzeń.

a)Podstawowe układy występujące w chipsetach to:

sterownik (kontroler) pamięci dynamicznych
sterownik CPU
sterownik pamięci cache
sterownik klawiatury
sterowniki magistral, przerwań i DMA

Chipsety mogą również zawierać zegar czasu rzeczywistego, układy zarządzania energią, sterowniki dysków twardych IDE, dysków elastycznych, sterownik SCSI, sterownik portów szeregowych i równoległych.
Termin ten był również stosowany w latach 80. i 90. do oznaczania układów graficznych i dźwiękowych w komputerach i w konsolach do gier, na przykład Commodore Amiga Original Chip Set czy Sega System 16.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Chipset

16.BIOS

Układ scalony z BIOS-em Phoenix Technologies

Nowoczesny układ BIOS

BIOS (akronim ang. Basic Input/Output System – podstawowy system wejścia-wyjścia) – zapisany w pamięci stałej zestaw podstawowych procedur pośredniczących pomiędzy systemem operacyjnym a sprzętem. Posiada on własną pamięć, w której znajdują się informacje dotyczące daty, czasu oraz danych na temat wszystkich urządzeń zainstalowanych na naszym komputerze. Jest to program zapisany w pamięci ROM płyty głównej oraz innych kart rozszerzeń takich jak np. karta graficzna.
Obecnie^{[od kiedy?]} większość BIOS-ów zapisywana jest w pamięciach typu EEPROM, co umożliwia ich późniejszą aktualizację.

a)Działanie

W wypadku płyty głównej BIOS testuje sprzęt po włączeniu komputera, przeprowadza POST, zajmuje się wstępną obsługą urządzeń wejścia/wyjścia, kontroluje transfer danych pomiędzy komponentami takimi jak dysk twardy, procesor czy napęd CD-ROM. Inicjuje program rozruchowy. BIOS potrzebny jest w komputerach osobistych ze względu na architekturę płyt głównych, gdzie dzięki ACPI kontroluje zasilanie, jak również monitoruje temperaturę itp.
Za pomocą wbudowanego w BIOS interfejsu^[1], nazywanego BIOS setup, można zmieniać ustawienia BIOS-u, np. parametry podłączonych dysków twardych lub zachowanie się komputera po jego włączeniu (np. szybkość testowania pamięci RAM), a także włączać/wyłączać niektóre elementy płyty głównej, np. porty komunikacyjne. Za pomocą niektórych BIOS-ów można też przetaktowywać procesor i pamięci RAM, jednak nie jest to zalecane, ponieważ może doprowadzić do przeciążenia urządzenia, a nawet jego uszkodzenia.
Niektórzy producenci^[kto?] sprzętu komputerowego umieszczają na płytach głównych dodatkowy moduł pamięci flash, która stanowi zabezpieczenie dla podstawowego BIOS-u, gdy ten zostanie np. uszkodzony/zniszczony przez wirusa komputerowego lub w niewłaściwy sposób zaktualizowany. W takim przypadku zawartość zapasowego układu przepisywana jest do pierwszego, podstawowego modułu pamięci flash. Mechanizm ten firma Gigabyte Technology nazywa Dual BIOS.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Bios

17.Jak ulepszyć komputer?

a)Gniazdo procesora

Gniazdo procesora typu Socket A na płycie głównej Gigabyte GA-7VT880-RZ

Gniazdo procesora (ang. CPU socket lub CPU slot) jest to rodzaj złącza znajdującego się na płycie głównej; pełni ono rolę interfejsu pomiędzy procesorem a pozostałymi elementami systemu komputerowego umożliwiając jego współpracę z systemem za pośrednictwem odpowiednich magistrali i układów znajdujących się na płycie głównej.
Na każdej płycie głównej musi być przynajmniej jedno takie gniazdo; determinuje ono rodzaj procesora, jaki jest przez nią obsługiwany.
Producenci wyposażają swoje płyty w różne wersje gniazd umożliwiających zastosowanie jednego z dostępnych procesorów, przy czym rodzaj procesora często zależy również od zainstalowanego na płycie chipsetu. Dla procesorów Pentium i jego poprzedników stosowano jednakowe podstawki, jednak począwszy od procesora Pentium II, zaczęto projektować inne, zależnie od producenta.
Typ gniazda dla procesora musi być zgodny z określonym procesorem. Dla danego typu gniazda charakterystyczny jest kształt, napięcie rdzenia, prędkość magistrali systemowej oraz inne cechy. Na przykład Slot 1 – Celeron, Pentium II, Pentium III.
W pierwszych płytach głównych procesory były wlutowane, ale z powodu coraz większej oferty procesorów i ich nieustannie zmieniającej się budowy pojawiły się gniazda, które umożliwiły dopasowanie budowy płyty oraz jej możliwości do potrzeb danego użytkownika. W efekcie użytkownik chcąc wymienić procesor na procesor innej firmy, musi wymieniać całą płytę główną.
Najczęściej obecnie spotykanym gniazdem montowanym na płytach głównych jest gniazdo typu ZIF. Gniazda te umożliwiają łatwą instalację procesora bez użycia siły, wyposażone są bowiem w małą dźwigienkę, służącą do zaciskania lub poluzowania znajdującego się w gnieździe procesora. Mikroprocesory posiadają piny, dzięki którym mogą zostać zamontowywane w gnieździe. Należy bardzo uważać przy umieszczaniu mikroprocesora w podstawce, gdyż zgięcie wyprowadzeń może trwale uszkodzić mikroprocesor.

b)Podział gniazd

slot – wyglądem przypomina sloty ISA, PCI i AGP
socket – poziomo położona prostokątna płytka, zawierająca dziurki na piny procesora lub piny, na które wkłada się procesor
Istnieje jeszcze wiele innych gniazd, które jednak są już niestosowane.

18.Slot

Gniazda typu Slot (PCI Express i PCI) na płycie głównej

Slot (z ang. szczelina) – określenie miejsca na płycie głównej w komputerze, do którego wkłada się urządzenia (np. kartę graficzną, sieciową, muzyczną itp.). Nie jest to jednak określenie stosowane do jednego rodzaju urządzeń, ale bardziej ogólne. Może się odnosić do kolejnych gniazd PCI – slot 1, 2, 3 lub np. do kolejnych gniazd na RAM. Zazwyczaj płyty główne posiadają od 4 do 6 slotów na różne karty (urządzenia) i od 2 do 4 slotów na RAM. Ponadto płyty główne przeznaczone dla procesorów Intel Pentium II, niektórych Pentium III oraz Celeronów a także wczesnych procesorów AMD Athlon, wyposażone były w gniazdo procesora w postaci slota (odpowiednio Slot 1 i Slot A, które pomimo wykorzystania identycznych złącz jednak nie były ze sobą kompatybilne).

http://pl.wikipedia.org/wiki/Slot

18.PCI Express

Gniazda PCI-E od góry: x4, x16, x1 i x16 w porównaniu ze złączem PCI (na dole)

PCI Express (ang. Peripheral Component Interconnect Express), oficjalny skrót PCIe – połączenie Punkt-Punkt (jak HyperTransport), służące do instalacji kart rozszerzeń w płycie głównej. Zastąpiła ona magistrale PCI oraz AGP. Istnieje możliwość wyprowadzenia interfejsu PCIe na zewnątrz, stosowane m.in. w komputerach IBM 2827 EC12.
Standard został opracowany przez firmy Compaq, Dell, Hewlett-Packard, IBM, Intel i Microsoft.

http://pl.wikipedia.org/wiki/PCI_Express

Ciekawostka

Obecnie często stosowane są płyty główne z wbudowanymi układami pełniącymi rolę kart graficznej,dżwiękowej i sieciowej.Jednak takie wbudowane w płytę elementy zwykle nie dorównują wydajnością zewnętrznym specjalnie zaprojektowanym kartom różnych producentów.Graficy czy muzycy powinni więc zaplanować zastąpienie ich odpowiednimi kartami rozszerzającymi.

19.Karta graficzna

Karta graficzna Riva 128 firmy NVIDIA

Procesor graficzny karty 6600GT

Jedna z kart nVidia – GeForce 8800 GTS

Karta graficzna(ANG. GRAPHIC CARD) – karta rozszerzeń komputera odpowiedzialna za renderowanie grafiki i jej konwersję na sygnał zrozumiały dla wyświetlacza.
Podzespół ten jest też nazywany kartą VGA.

a)Historia

Pierwsze karty graficzne potrafiły jedynie wyświetlać znaki alfabetu łacińskiego ze zdefiniowanego w pamięci karty generatora znaków – tryb tekstowy. Kolejna generacja kart graficznych potrafiła już wyświetlać w odpowiednim kolorze poszczególne punkty (piksele) – tryb graficzny. Nowoczesne procesory graficzne udostępniają wiele funkcji ułatwiających i przyśpieszających pracę programów. Możliwe jest narysowanie odcinka, trójkąta, wieloboku, wypełnienie ich zadanym kolorem lub wzorem, tzw. akceleracja 2D. Większość kart na rynku posiada również wbudowane funkcje ułatwiające tworzenie obrazu przestrzeni trójwymiarowej, tzw. akceleracja 3D. Niektóre posiadają zaawansowane algorytmy potrafiące na przykład wybrać tylko widoczne na ekranie elementy z przestrzeni. W nowych układach graficznych zrezygnowano ze sztywnego schematu obliczeń, dając użytkownikowi pewną ilość jednakowych "rdzeni", które może on sobie zaprogramować (przy pomocy shaderów) do wyświetlania dowolnych efektów graficznych. Umożliwia to też wykorzystanie karty graficznej jako procesora ogólnego przeznaczenia (GPGPU), zdolnego do przeliczania dużych zbiorów uporządkowanych danych.[potrzebne źródło]

b)Typy

Wyróżniamy dwa typy procesorów karty graficznej:
Przystosowane do pracy jako oddzielne karty graficzne tzw. dedykowane:

procesory serii Radeon Graphics produkowane przez ATI technologies, marka AMD
procesory serii GeForce produkowane przez nVidia
procesory firmy Matrox
procesory firmy XGI Technology

Zintegrowane z mostkiem północnym lub bezpośrednio w CPU:

procesory marki Intel GMA
procesory firmy AMD
procesory firmy SiS
procesory firmy VIA Technologies

c)Historyczne różnice w terminologii

Wraz z pojawieniem się kart Voodoo firmy 3dfx, które znacznie przyspieszały wyświetlanie grafiki trójwymiarowej, pojawił się termin akcelerator graficzny. Karty te wymagały bowiem obecności w komputerze zwykłej karty graficznej.
Pozostali producenci zdecydowali się na integrację akceleratorów grafiki trójwymiarowej z samymi kartami graficznymi, podobnie jak to miało miejsce z akceleratorami grafiki dwuwymiarowej. Później także firma 3dfx zdecydowała się zintegrować swoje akceleratory z kartami graficznymi.

d)Funkcje

Najważniejsze funkcje współczesnych akceleratorów graficznych to:

Poza tym karty graficzne oferują inne sprzętowe efekty, jak mgła, przezroczystość (dodatkowy kanał Alpha). Zasoby kart graficznych mogą być udostępniane innym stacjom roboczym sieci komputerowych. W obecnych topologiach sieciowych istnieje możliwość przesyłania obrazów na monitory innych stacji roboczych.

e)Budowa karty graficznej

Większość kart graficznych (i wszystkie współczesne) składają się z następujących elementów:

Procesor graficzny (GPU) – odpowiedzialny za generowanie obrazu w pamięci obrazu
Pamięć obrazu – bufor ramki (ang. framebuffer) – przechowuje cyfrowe dane o obrazie, tekstury, dane geometrii sceny, etc
Pamięć ROM – pamięć przechowująca dane (np. dane generatora znaków) lub firmware karty graficznej, obecnie realizowana jako pamięć flash EEPROM
RAMDAC (ang. Digital-to-Analog Converter) przetwornik cyfrowo-analogowy – odpowiedzialny za przekształcenie cyfrowych danych z pamięci obrazu na sygnał sterujący dla monitora analogowego; w przypadku kart wyłącznie z wyjściem cyfrowym RAMDAC nie ma zastosowania.
Interfejs do systemu komputerowego – umożliwia wymianę danych i sterowanie kartą graficzną – zazwyczaj PCI, AGP, PCI-Express
Interfejs na slocie karty graficznej – zazwyczaj P&D, DFP, VGA, DVI, HDMI, DisplayPort

Wiele z kart graficznych posiada także:

Framegrabber – układ zamieniający zewnętrzny, analogowy sygnał wideo na postać cyfrową (tylko w kartach posiadających przechwytywanie obrazu)
Procesor wideo – układ wspomagający dekodowanie i przetwarzanie strumieniowych danych wideo; w najnowszych konstrukcjach zintegrowany z procesorem graficznym.

f)Układ chłodzenia

Większość kart graficznych do poprawnego działania potrzebuje układu chłodzenia. Najwięcej ciepła wytwarza GPU, dlatego montuje się na nie same radiatory (chłodzenie pasywne) bądź z wentylatorem lub turbiną (chłodzenie aktywne) która używana jest w chłodzeniach referencyjnych. Jej plusem jest to, że ogrzane powietrze jest wypuszczane poza obudowę komputera ponieważ radiator jest zabudowany plastikową obudową. Jest wydajna przy wyższych obrotach co wiąże się z dużym hałasem. Firma NVIDIA na procesor graficzny nakłada IHS czyli aluminiową osłonę mającą na celu lepsze rozpraszanie ciepła oraz chronić procesor przed uszkodzeniami. Następnym elementem wydzielającym ciepło są pamięć RAM karty graficznej. Często chłodzi je ten sam radiator co GPU. W starszych modelach kart pamięci nie posiadają dodatkowego chłodzenia. Na nowszych kartach posiadających dodatkowe złącza PCIe 6 pin lub 8 montowane są radiatory na sekcje zasilania. Jest ona chłodzona pasywnie. W radiatorach coraz częściej dodatkowo są montowane Heat pipe dla poprawienia wydajności układu chłodzenia. Możliwa jest wymiana radiatora standardowego na chłodzenie wodne bądź inny, większy, bardziej wydajny radiator co podniesie karcie podatność na overclocking.

g)Najczęściej wykorzystywane złącza do podłączania kart graficznych do płyty głównej

AGP - Accelerated Graphics Port
PCI Express
PCI - Peripheral Component Interconnect
USB
http://pl.wikipedia.org/wiki/Karta_graficzna

20.Karta dźwiękowa

Sound Blaster X-Fi XtremeGamer Fatal1ty Pro

8-kanałowy przetwornik cyfrowo-analogowy Cirrus Logic CS4382 na karcie muzycznej Sound Blaster X-Fi Fatal1ty soundextreme music heaphones blaster

Karta dźwiękowa (ang. sound card, audio card) – komputerowa karta rozszerzeń, umożliwiająca rejestrację, przetwarzanie i odtwarzanie dźwięku. Poprawnym jest też równie często stosowany termin karta muzyczna.
Najbardziej znaną grupą kart dźwiękowych jest seria Sound Blaster firmy Creative Labs.
Obecnie układy dźwiękowe wystarczające do zastosowań amatorskich są zazwyczaj wbudowywane w płytę główną komputera, a nie stanowią karty rozszerzenia. Z powodów historycznych są jednak określane mianem zintegrowana karta dźwiękowa. Pojawiły się również zewnętrzne karty dźwiękowe podłączane do komputera przez port USB..

a)Budowa karty dźwiękowej.

Karty dźwiękowe w zależności od stopnia skomplikowania i zaawansowania mogą posiadać następujące elementy:

Generator dźwięku – występował w starszych kartach i był to zazwyczaj generator drgań o zadanej częstotliwości połączony z generatorem obwiedni (amplitudy) oraz generator szumu, służył do sprzętowego generowania dźwięków za pomocą modulacji i łączenia fal oraz szumu,
Przetworniki A/C i C/A – umożliwiające rejestrację i odtwarzanie dźwięku (umożliwiające zamianę sposobu reprezentacji sygnału z analogowego na cyfrowy i odwrotnie),
Bufor – mała (często tylko kilka kilobajtów) pamięć RAM, używana przez przetworniki A/C i C/A, do których cyfrowy dźwięk jest zapisywany i odczytywany przez procesor główny komputera lub odtwarzany po uprzednim wgraniu tam danych,
Mikser dźwięku – służy do łączenia sygnałów dźwięku z różnych źródeł, generatorów dźwięku, przetworników C/A w skrócie PCAA, wejść zewnętrznych, itp.,
Wzmacniacz sygnałów wyjściowych - służy do wzmacniania sygnału wyjść przeznaczonych dla urządzeń pasywnych (np. wyjście słuchawkowe),
Złącza wejściowe i wyjściowe dźwięku, zarówno analogowe i cyfrowe,
Interfejs do komputera – służący do komunikacji i wymiany danych z kartą dźwiękową, zazwyczaj ISA, PCI lub USB,
Interfejs MIDI – służy do podłączania do komputera cyfrowych instrumentów muzycznych w standardzie MIDI.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Karta_d%C5%BAwi%C4%99kowa

21.Karta telewizyjna

Karta telewizyjna korzystająca z układu BT848

Jedna z pierwszych kart telewizyjnych w standardzie DVB-S2

Karta DVB-T wbudowana w komputer przenośny serii HP Pavilion

Karta telewizyjna (ang. tuner card) – urządzenie wejścia/wyjścia komputera. Umożliwia rejestrację, przetwarzanie i odtwarzanie obrazu telewizyjnego. Często posiada komplet wejść i wyjść analogowych, umożliwiających podłączenie do komputera magnetowidu, gry wideo czy telewizora. Są one podłączane zwykle przez port PCI, USB lub nawet bezpośrednio do monitora.
Karta telewizyjna umożliwia odbiór programów telewizji naziemnej lub telewizji satelitarnej (również telewizji cyfrowej). Może służyć do przechwytywania sekwencji wideo i prostej (liniowej) edycji wideo.
Karty telewizyjne wystarczające do zastosowań amatorskich często zintegrowane są z monitorem.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Karta_telewizyjna

22.Karta sieciowa

Sieciowa karta ISA Realteka z żeńskimi złączami BNC (po lewej/u dołu) oraz 8P8C (po prawej/na górze).

Karta sieciowa (ang. NIC – Network Interface Card) – karta rozszerzenia, która służy do przekształcania pakietów danych w sygnały, które są przesyłane w sieci komputerowej. Karty NIC pracują w określonym standardzie, np. Ethernet, Token Ring, FDDI, ArcNet, 100VGAnylan.
Dla większości standardów karta NIC posiada własny, unikatowy w skali światowej adres fizyczny, znany jako adres MAC, przyporządkowany w momencie jej produkcji przez producenta, zazwyczaj umieszczony na stałe w jej pamięci ROM. Adres ten można dynamicznie zmieniać o ile stosowane oprogramowanie na to pozwala. Karty sieciowe standardu ArcNet miały adres MAC ustawiany ręcznie za pomocą mikroprzełączników umieszczonych na karcie (zwykle dostępnych z zewnątrz poprzez wycięcie w "śledziu").
Karta sieciowa pracuje tylko w jednym standardzie np. Ethernet. Nie może pracować w dwóch standardach jednocześnie np. Ethernet i FDDI. Obecnie ze względu na wyraźną dominację standardów rodziny Ethernet pojęcie karty sieciowej i karty Ethernet bywa mylnie utożsamiane. Karty sieciowe, podobnie jak switche są elementami aktywnymi sieci. Zdarzają się karty sieciowe wielokrotne, tj. wyposażone w kilka interfejsów sieciowych. Z logicznego punktu widzenia jest to kilka niezależnych kart sieciowych na jednej płycie drukowanej. Karty takie znajdują głównie zastosowanie w serwerach. W przeszłości istniała nawet karta wyposażone w dwa różne standardy sieciowe, tj. Ethernet i Token Ring (karta OSA-2 ETR do maszyn IBM mainframe rodziny 9672, 2 logiczne porty każdy mógł pracować jako Eth, lub Token Ring, ale miały oddzielne wtyki), jednakże był to ewenement. Jeżeli chodzi o typy interfejsów kart sieciowych to dzielą się one na PCI, PCMCIA i USB. Te ostatnie są coraz powszechniej stosowane.

a)Można spotkać dwa zasadnicze typy kart sieciowych :

ethernetowe - służące do komunikacji z siecią za pomocą fal radiowych (ang. ethernet);
radiowe - komunikujące się z siecią za pomocą fal radiowych (ang.Wireless Local Area Network, WLAN).

Karta sieciowa z interfejsem USB typu WLAN

b)Zalety karty sieciowej z interfejsem USB

Duża popularność portu USB wykorzystywana w większości komputerów PC i Laptopów.
Nie wymaga ponownego uruchamiania komputera, po podłączeniu karty sieciowej oraz możliwość podłączenia karty w czasie, kiedy komputer jest uruchomiony. Ale są komputery gdzie karty można wymieniać bez wyłączania.
Możliwość przesyłania danych, zarówno drogą przewodową jak i bezprzewodową .
Można być pewnym że po jej rozłączeniu i zamknięciu w klatce Faradaya nie wysyła już informacji.

23.Gdzie gromadzić dane.

Pamięć komputerowa to różnego rodzaju urządzenia i bloki funkcjonalne komputera, służące do przechowywania danych i programów (systemu operacyjnego oraz aplikacji). Potocznie przez "pamięć komputerową" rozumie się samą pamięć operacyjną.

a)Jednostki pamięci

Niezbędnym elementem komputera jest pamięć, która służy do zapisu, przechowywania i odczytywania informacji. Wielkość pamięci wyraża się w tzw. jednostkach informacji.
1 B (bajt) = 8 bitów
1 kB (kilobajt) = 1024 B
1 MB (megabajt) = 1024 kB
1 GB (gigabajt) = 1024 MB
1 TB (terabajt) = 1024 GB

http://www.sp114.edu.pl/uczniow/matematyka/informatyka/jednostki.htm

PAMIĘĆ KOMPUTEROWA
ZEWNĘTRZNA (MASOWA)	WEWNĘTRZNA
dysk twardy dyskietka płyta CD, CD - R, CD - RW, DVD	ROM RAM CMOS

http://marcinsl1.republika.pl/klasa1/2_3.html

PROCESOR:

PAMIĘĆ ZEWNĘTRZNA	PAMIĘĆ WEWNĘTRZNA
-HDD- dysk twardy (trwałość zapisu),	-RAM (pamięć o swobodnym dostępie, chwilowa, tylko podczas pracy an komputerze)
-SSD -forma dysku twardego (bez talerzy wirujących ,jest drogi) ,	-ROM (pamięć stała , tylko do odczytu)
-FLASH (pen driver, karty),
-PŁYTY CD, DVD,
-BLURAY,
-ADD,

24.Rodzaje pamięci komputerowych

Rodzaje pamięci:

Wewnętrzna - umieszczona na stałe wewnątrz komputera :RAM,ROM,dysk twardy,pamięć podręczna procesora.

Zewnętrzna,przenośna,masowa - wymienne nośniki danych: dyskietka,pendrive, różnego rodzaju karty pamięci,przenośny dysk twardy,płyty CD/DVD/Blu-ray.

W pamięci RAM przechowywane są aktualnie wykonywane programy i dane dla tych programów oraz wyniki ich pracy. Zawartość większości pamięci RAM jest tracona kilka sekund po zaniku napięcia zasilania, niektóre typy wymagają także odświeżania, dlatego wyniki pracy programów muszą być zapisane na innym nośniku danych.

Pamięć RAM - jest to podstawowy rodzaj pamięci o dostępie swobodnym, nieodzowna w każdym komputerze, przechowująca całość lub część bieżąco wykonywanego programu. Pamięć operacyjna pozostaje w stałym kontakcie z procesorem, dla którego przedstawia logicznie uporządkowany ciąg komórek.

Podział pamięci RAM ze względu na budowę:

SRAM (static RAM)- pamięć statyczna, cechuje ją bardzo krótki czas dostępu do poszczególnej komórki i nieulotność. Wadą pamięci SRAM jest ich wysoka cena.

DRAM (dynamic RAM)- pamięć dynamiczna, jest wolniejsza niż pamięć SRAM, a w dodatku jest ulotna. Aby pamięć ta nie traciła danych trzeba ją odświeżać z częstotliwością co najmniej kilkuset Hz. Odświeżanie polega na zwykłym odczycie zawartości komórki.

SDRAM (synchro dynamic RAM)- pamięć dynamiczna, synchroniczna. Podobna do pamięci DRAM z tym, że dostęp do pamięci jest zsynchronizowany z zewnętrznym zegarem taktującym procesora.

DDR SDRAM (double data rate RAM)- nowy rodzaj pamięci SDRAM cechujący się dwukrotnie większą szybkością działania niż tradycyjne moduły. Pamięć typu DDR RAM wykonuje dwa cykle pracy w ciągu jednego impulsu zegara.

Podział pamięci RAM ze względu na dostęp:

FPM RAM (fast page mode RAM)- pamięć ta zorganizowana jest w strony, przy czym najszybciej realizowany jest dostęp do kolejnych komórek w obrębie strony.

EDO RAM (extended data output RAM)- jest to pamięć, w przypadku której w czasie odczytu danej komórki może zostać pobrany adres następnej komórki.

BEDO RAM (burst EDO RAM)- w przypadku tej pamięci zamiast jednego adresu pobierane są cztery adresy, przy czym na magistralę wystawiany jest tylko pierwszy, co znacznie zwiększa szybkość dostępu.

http://www.pwi.informatykaplus.edu.pl/pg.php/art/50

Głównymi parametrami opisującymi pamięć operacyjną są:

-pojemność-obecnie najczęściej spotyka się moduły pamięci o pojemnościach 512 MB,1GB i 2 GB.
-czas dostępu-parametr ten określa,jak długo procesor odczytuje określony bajt danych z pamięci,czas ten nie powinien przekraczać 3-6ns (nanosekund).
-szybkość magistrali-określa teoretyczną ilość informacji,jaka może być zapisana(odczytana) w ciągu sekund,parametr ten powinien odpowiadać szybkości magistrali naszej płyty głównej.

24.Dysk twardy

Dysk twardy 3,5" widziany z góry (po lewej) i od dołu (po prawej)

Dysk twardy 3,5" (po lewej) i 2,5" (po prawej)

film przedstawiający pracę dysku twardego

Dysk 3,2 i 30 GB obrazowany za pomocą MFM.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Dysk_twardy

Ciekawostka

Duże dyski zazwyczaj dzieli się na mniejsze części, zwane partycjami. Ma to na celu łatwiejsze zarządzanie danymi (np. ich archiwizację).Podział na partycję jest niezbędny,jeśli na jednym dysku zechcesz zainstalować kilka systemów operacyjnych. Każda z partycji może pracować w innym sstandardzie obsługi plików.

25.CD-ROM

CD-ROM (akronim ang. Compact Disc Read Only Memory) – tłoczona płyta kompaktowa zawierająca dane dostępne, ale nie modyfikowalne, w komputerze w formie pamięci masowej. Standard zapisu dowolnych danych binarnych został opracowany przez Sony i Philips w 1985 w tzw. Żółtej Księdze (ang. Yellow Book), będącej pierwszym rozszerzeniem standardu CD opisanego w Czerwonej Księdze (ang. Red Book).
Płyty CD-ROM są popularnym nośnikiem w dystrybucji oprogramowania, włączając w to gry komputerowe i aplikacje multimedialne, chociaż mogą zawierać dowolne dane (w ilości zależnej od pojemności nośnika). Istnieje możliwość umieszczenia na płycie łącznie danych komputerowych i dźwięku, który można odtwarzać w zwykłym odtwarzaczu CD, podczas gdy dane (np. oprogramowanie lub pliki filmowe) są osiągalne tylko na komputerze (np. ISO 9660 dla PC). Płyty takie określa się mianem CD-Extra.
W czasie wprowadzania technologii CD-ROM, nośniki te miały większą pojemność niż powszechnie stosowane ówczesne twarde dyski. Obecnie pojemność twardych dysków znacznie przewyższa pojemność CD, DVD czy Blu-ray, mimo to pewne eksperymentalne nośniki optyczne jak np. HVD mają większe pojemności i szybsze transfery danych niż dzisiejsze (2013) twarde dyski.

26. Płyty CD-R i CD-RW umożliwiają zapisywanie(w napędach z opcją nagrywania ) i odczytywania danych , przy czym płyty CD-R pozwalają na jednorazowy zapis informacji bez możliwości kasowania (jeśli nie zamkniemy sesji, to możemy dogrywać dane do momentu zapełnienia całego dysku), zaś na płytach CD-RW możemy nagrywać i kasować dane wielokrotnie. Płyty DVD dzięki zastosowaniu specjalnego podłoża mają pojemność 6- krotnie większą niż w przypadku płytek CD. Do odczytu takich płyt jest potrzebny napęd DVD.
27.Pamięć typu flash- charakteryzuje się brakiem ruchomych elementów,niewielkimi rozmiarami oraz dużą prędkością zapisu i odczytu.

28.Secure Digital

Wymiary i kształty kart SD, mini SD i micro SD

Przykładowa karta SD z dodatkowym złączem USB

Karta SDHC 8 GB klasa 6

Karta microSD wraz z adapterem SD

SD (ang. Secure Digital) – jeden ze standardów kart pamięci opracowany przez firmy Panasonic, SanDisk i Toshiba w 2000 roku. Karty SD charakteryzują się niewielkimi wymiarami (24 × 32 × 2,1 mm) i masą (ok. 2 gramów). Poza grubością, ich wymiary są identyczne jak kart MMC.
Karty SD posiadają 9 wyprowadzeń. Dodatkowo posiadają na brzegu przełącznik, informujący, że na karcie nie powinny być wykonywane operacje zapisu.
Dostępne są karty SD o pojemnościach od 8 MB do 4 GB. Karty od 4 GB do 32 GB określane są jako SDHC. Starsze urządzenia mają problemy z ich obsługą. Sporadycznie można również spotkać karty 4 GB SD (nie SDHC). Ten podział wynika z systemu plików stosowanego przy formatowaniu kart SD. Tym systemem jest FAT16, w którym ograniczenie wielkości partycji wynosi 2 GB. Wyjątkowo w tym systemie plików można utworzyć partycję o wielkości 4 GB jednak minimalna liczba urządzeń, nie będących komputerami, jest w stanie obsłużyć taką strukturę. Nawet część komputerowych systemów operacyjnych nie obsługuje 4 GB partycji w FAT16. Właśnie z tego powodu w grupie kart SD (SDHC) od 4 GB do 32 GB powierzchnia adresowana jest zgodnie z systemem plików FAT32. Powyżej 32 GB pojemności karty SD są często formatowane w systemie exFAT, gdyż w FAT32 przy wielkości partycji ponad 32 GB znacznie spada wydajność jej obsługi (zgodnie z opinią Microsoftu, będącego twórcą tego formatu).

http://pl.wikipedia.org/wiki/Secure_Digital

SDHC

Karta SDHC firmy Panasonic.

SDHC (ang. Secure Digital High Capacity) to rodzaj pamięci flash z minimalną pojemnością 4 gigabajtów oraz maksymalną 32 gigabajty. Stowarzyszenie SD Card Association (SDA) ustanowiło standard SDHC jako drugą (2.0) wersję specyfikacji standardu kart SD.

Klasy szybkości

Karty SDHC są oznaczane klasami szybkości zdefiniowanymi przez stowarzyszenie SD Card Association. Standard (ang. SD Speed Class Ratings) określa minimalną szybkość odczytu i zapisu czystej karty SD. Wyszczególniane są następujące klasy kart SDHC:

Klasa 2: 2 MB/s
Klasa 4: 4 MB/s
Klasa 6: 6 MB/s
Klasa 10: 10 MB/s (specyfikacja SD 3.0)

Różnice pomiędzy standardem SD i SDHC

Większa pojemność (na korzyść kart SDHC).
Wyższy transfer danych (na korzyść kart SDHC) - zależny od klasy karty SDHC.
Urządzenia wyposażone w czytniki SDHC obsługują również karty SD.
Urządzenia wyposażone w czytniki SD nie obsługują kart SDHC.
Niektóre karty SDHC są wyposażone w przełącznik, który definiuje tryb pracy karty. W jednym trybie karta pracuje jako SDHC z pełną pojemnością. W innym pracuje jako SD z pojemnością 2.

http://pl.wikipedia.org/wiki/SDHC

29.Co gdzie wetkąć

Port (sprzęt komputerowy)

Port szeregowy (RS-232)

Port sprzętowy to zazwyczaj złącze w komputerze (np. port szeregowy, port równoległy, USB, FireWire) lub innym urządzeniu cyfrowym, do którego podłączane są urządzenia peryferyjne, takie jak klawiatura, mysz, drukarka, modem, skaner i inne.
W informatyce port to interfejs, poprzez który przesyłane są dane.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Port_%28sprz%C4%99t_komputerowy%29

Port protokołu – pojęcie związane z protokołami używanymi w Internecie do identyfikowania procesów działających na odległych systemach. Jest to jeden z parametrów gniazda.
Numery portów reprezentowane są przez liczby naturalne z zakresu od 0 do 65535 ( $2^{16}-1$ ). Niektóre numery portów (od 0 do 1023) są określone jako ogólnie znane, (ang. well known ports), i zarezerwowane na standardowo przypisane do nich usługi, takie jak np. WWW czy poczta elektroniczna. Dzięki temu można identyfikować nie tylko procesy, ale ogólnie znane usługi działające na odległych systemach. Numery od 1024 do 49151 są określone przez IANA jako zarejestrowane, (ang. registered), a od 49152 do 65535 jako dynamiczne/prywatne, (ang. dynamic/private).
Różne usługi mogą używać tego samego numeru portów, pod warunkiem że korzystają z innego protokołu (TCP lub UDP), chociaż istnieją także usługi korzystające jednocześnie z jednego numeru portu i obu protokołów. Przykładem takiej usługi jest DNS - korzysta z portu 53 za pomocą TCP i UDP jednocześnie. Zdarza się także, że jedna usługa może korzystać z dwóch różnych portów używanych do innych zadań, jak to jest w przypadku FTP czy SNMP.
Poszczególne numery portów przydzielone są przez IANA.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Port_protoko%C5%82u

30.Universal Serial Bus

USB 1.1 / USB 2.0 / USB 3.0
Wtyczka USB typu A
Typ interfejsu	szeregowy
Transfer	USB 1.1: do 12 Mbit/s (1,5 MB/s) USB 2.0: do 480 Mbit/s (60 MB/s) USB 3.0: 5 Gbit/s (640 MB/s)^[1]
Długość magistrali	3 m lub 5 m. Wtórnik USB umożliwia przedłużenie kabla USB o swoją długość
Liczba portów	USB 1.1: od 2 do 6 USB 2.0: od 2 do 8 (dla chipsetów VIA) USB 3.0: od 2 do 10
Liczba urządzeń	do 127 na magistrali utworzonej przy użyciu hubów
Rodzaj złącza	USB typu A lub B
Zasilanie przez interfejs	USB 1.1, 2.0 5V 500mA USB 3.0 5V 900mA
Hot plugging	tak
Zastosowanie
klawiatury, myszy, dżojstiki, kamery internetowe, skanery, drukarki, modemy, pamięci masowe, aparaty cyfrowe, telefony komórkowe, urządzenia audio-wideo, łączenie dwóch komputerów za pomocą kabla PC-USB-PC

Logo standardu USB

Universal Serial Bus, USB, uniwersalna magistrala szeregowa – rodzaj sprzętowego portu komunikacyjnego komputerów, zastępującego stare porty szeregowe i porty równoległe. Został opracowany przez firmy Microsoft, Intel, Compaq, IBM i DEC.
Port USB jest uniwersalny w tym sensie, że można go wykorzystać do podłączenia do komputera wielu różnych urządzeń (np.: kamery wideo, aparatu fotograficznego, telefonu komórkowego, modemu, skanera, klawiatury, przenośnej pamięci itp). Urządzenia podłączane w ten sposób mogą być automatycznie wykrywane i rozpoznawane przez system, przez co instalacja sterowników i konfiguracja odbywa się w dużym stopniu automatycznie (przy starszych typach szyn użytkownik musiał bezpośrednio wprowadzić do systemu informacje o rodzaju i modelu urządzenia). Możliwe jest także podłączanie i odłączanie urządzeń bez konieczności wyłączania czy ponownego uruchamiania komputera.
Większość współczesnych systemów operacyjnych obsługuje złącze USB – dotyczy to m.in. systemów firmy Microsoft zaczynając od Windows 95 w wersji OSR2 (istnieje także poprawka do wersji OSR1 udostępniająca obsługę USB), systemów Windows z rodziny NT (od wersji 5.0), systemów opartych na jądrze Linux, systemów z rodziny BSD oraz Mac OS.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Usb

31.FireWire

FireWire (IEEE-1394)

Typ interfejsu	szeregowy
Transfer	400/800/1600/3200 Mbit/s
Liczba urządzeń	63
Rodzaj złącza	IEEE-1394 (4 lub 6 pinów)
Zasilanie przez interfejs	tak (do 60W)
Hot plugging	tak
Zastosowanie
kamery cyfrowe, aparaty cyfrowe, skanery, drukarki, pamięci masowe, urządzenia audio-wideo, łączenie dwóch komputerów za pomocą kabla

Gniazdo FireWire wewnątrz komputera

Gniazdo i-Link w kamerze cyfrowej firmy Sony

FireWire to standard łącza szeregowego umożliwiającego szybką komunikację i synchroniczne usługi w czasie rzeczywistym. Opracowany w roku 1995 dla komputerów osobistych i cyfrowych urządzeń optycznych. Rozwijany przez firmę Apple Inc. Jest zdefiniowany w dokumencie IEEE 1394.
Magistrala ta w okrojonej wersji wykorzystywana jest przez firmę Sony pod nazwą i.Link oraz przez Texas Instruments jako Lynx. Natomiast firma Creative Technology opisuje złącze jako SB1394. Obecnie również przez inne jako DV link. Zmiana nazwy ma na celu uniknięcie opłat licencyjnych, ale wszystkie te złącza są ze sobą zgodne z wyjątkiem różnych wtyczek i braku linii zasilania.
FireWire jest szeregową magistralą ogólnego przeznaczenia, jednak ze względu na promowanie jej przez Apple jako wyjątkowo multimedialnej oraz ze względu na powszechne stosowanie w kamerach jest kojarzona prawie wyłącznie z kamerami cyfrowymi. Obecnie popularne stało się używanie FireWire w profesjonalnych kartach muzycznych i innym sprzęcie audio.

http://pl.wikipedia.org/wiki/FireWire

32. Thunderbolt

Thunderbolt (nazwa kodowa Light Peak) – standard przewodów, wtyków i protokołów służących do łączenia różnych urządzeń elektronicznych . Złącze pozwala na przesyłanie danych z prędkością do 10 Gb/s, z możliwością późniejszego zwiększenia do 100 Gb/s w przyszłości. Chociaż aktualnie w sprzedaży nie ma nośników, które obsłużyłyby taką prędkość, teoretycznie przy 10 Gb/s pełnometrażowy film zapisany w standardzie Blu-Ray można przesłać w 30 sekund. Standard z założenia jest następcą aktualnych magistrali, takich jak USB, FireWire czy HDMI, powstał z połączenia DisplayPort i wyprowadzonej na zewnątrz magistrali PCI Express, co umożliwia podłączanie za jego pomocą typowych kart rozszerzeń (jak karty graficzne), kontrolerów RAID czy monitorów. Teoretycznie jeden kabel światłowodowy w standardzie Thunderbolt mógłby zastąpić 50 kabli miedzianych, na przykład podczas kręcenia filmu. Demonstracja technologii Light Peak odbyła się 23 września 2009 podczas Intel Developer Forum. Technologia została wyprodukowana przez firmę Intel we współpracy z Apple Inc. Intel rozpoczął dystrybucję Thunderbolt na początku 2011 . Początkowo port Thunderbolt można było znaleźć w MacBookach Pro, MacBookach Air oraz w komputerach iMac i Mac Mini. W 2012 roku trafił do pecetów jako wyposażenie platformy Centrino "Chief River". Acer i Lenovo jako pierwsi producenci pecetów wprowadzili Thunderbolt w swoich komputerach w takich modelach jak Aspire S5 oraz ThinkPad S430 i T430s. Również najwięksi producenci płyt głównych tacy jak Intel, Asus i MSI wprowadzili do oferty modele z portami Thunderbolt. W czerwcu 2013 roku Intel zaprezentował standard Thunderbolt 2 (nazwa kodowa Falcon Ridge) o przepustowości 20 Gbps i obsługujące strumieniowanie wideo w standardzie 4K.

a)Charakterystyka

Thunderbolt charakteryzuje się poniższymi cechami^.

prędkość 10 Gb/s, 20 Gb/s dla Thunderbolt 2, [przez kabel światłowodowy do 100 Gb/s] (do 100 metrów długości),
równoczesne połączenie z wieloma urządzeniami,
wiele protokołów,
równoczesny transfer w obydwie strony,
implementacja quality of service,
hot plugging na Mac OS X (Windows go nie obsługuje )

http://pl.wikipedia.org/wiki/Thunderbolt_%28z%C5%82%C4%85cze_komputerowe%29

33.Monitor komputerowy

Monitor komputerowy – ogólna nazwa jednego z urządzeń wyjścia do bezpośredniej komunikacji operatora z komputerem. Zadaniem monitora jest natychmiastowa wizualizacja wyników pracy komputera.
Obecnie używane monitory to ekrany komputerowe, obsługiwane przez komputer zwykle za pośrednictwem karty graficznej.
Od około 2005 roku rynek zdominowały monitory LCD. W najtańszych modelach sygnał jest nadal przesyłany analogowo przez złącze D-Sub. Bardziej bogato wyposażone modele posiadają gniazda cyfrowe, takie jak DVI, HDMI, DisplayPort, pozwalające uzyskać znacznie lepszą jakość obrazu i wyższe rozdzielczości.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Monitor_komputera

a)Popularne typy monitorów:

CRT - Cathode Ray Tube. Jest to monitor wyposażony w lampę kineskopową. Występują monitory CRT zarówno monochromatyczne jaki i kolorowe.
LCD - Liquid Crystal Display. Jest to lekki monitor ciekłokrystaliczny, o płaskiej budowie. Wyświetla on doskonale płaski obraz oraz nigdy nie migocze.

b)Najważniejsze parametry monitorów:

długość, podawanej w calach, przekątnej ekranu,
maksymalna częstotliwość odświeżania przy danej rozdzielczości, czyli liczba obrazów które pojawiają się w trakcie jednej sekundy, podawana jest w Hz,
wielkość plamki, czyli odległości na ekranie dwóch punktów, decyduje ona o dokładności w odwzorowaniu obrazów, a także o maksymalnej rozdzielczości możliwej do użycia,
maksymalna rozdzielczość - jest to maksymalna liczba punktów w pionie i poziomie, które są możliwe do wyświetlenia bez utraty jakiejkolwiek jakości.

c)Parametry

Typowe parametry monitorów to:

rozmiary ekranu – czyli przekątna ekranu wyrażana w calach;
rozdzielczość – jest to ilość pikseli w poziomie i w pionie. Im wyższa rozdzielczość tym obraz może zawierać więcej szczegółów, jest to jednak uwarunkowane również możliwościami zainstalowanej w komputerze karty graficznej, która bezpośrednio decyduje o jakości wyświetlanego obrazu.
kolory w jakich obraz może być wyświetlany na ekranie monitora podawane są w bitach:
- 8 bitów = maks. 256 kolorów (minimum dla multimediów)
- 16 bitów = maks. 65 536 kolorów (HighColor, jakość wideo)
- 24 bity = maks. 16,8 mln kolorów (TrueColor, jakość fotograficzna); Dokładniej $2^{24}$ kolorów
- 32 bity = TrueColor z przeźroczystością (kanał alfa).
częstotliwość odświeżania – im wyższa tym lepsza, co objawia się mniejszym migotaniem obrazu, a więc mniejszym zmęczeniem oczu, rozsądny poziom dla monitora CRT to 85 Hz lub 100 Hz.
plamka – jej wielkość decyduje o rozmiarach najmniejszych detali jakie monitor jest w stanie wyświetlić, im mniejsza plamka tym ostrzejszy obraz, przy czym średnia wielkość plamki rośnie wraz z przekątną ekranu (0,28 mm – 21-calowe; 0,25 mm – 15-calowe), ze względu na różny sposób pomiaru wielkości plamki monitorów CRT parametr ten może być mylący, dla monitorów LCD jest prostą funkcją rozdzielczości maksymalnej i przekątnej ekranu;

Dla uzyskania najlepszej możliwej jakości obrazu warto chwilę poeksperymentować. Wysokie częstotliwości odświeżania mogą powodować rozmycie obrazu, co jest szczególnie widoczne na niskiej jakości monitorach lub kartach graficznych, dlatego często warto obniżyć odświeżanie np ze 120Hz do 100Hz. Przy tej samej karcie graficznej częstotliwość odświeżania jest odwrotnie proporcjonalna do rozdzielczości, czyli im większa rozdzielczość tym mniejsza częstotliwość odświeżania.

pasmo przenoszenia – zwykle 110 do 200 MHz, im większe tym lepiej. Maksymalna częstotliwość sygnału wejściowego akceptowaną przez monitor, równa iloczynowi częstotliwości odchylenia poziomego, maksymalnej rozdzielczości w poziomie oraz częstotliwości odświeżania ekranu;

Niektóre dodatkowe zalety jakie może mieć monitor:

brak przeplotu (ang. non interlaced) redukuje migotanie obrazu;
płaski ekran (ang. flat screen) najnowsze technologie pozwalają na uzyskanie bardziej płaskiego ekranu;
sterowanie cyfrowe (ang. digital controls) – oznacza brak lub minimalizację regulatorów analogowych (potencjometrów) i zastąpienie ich regulatorami cyfrowymi przez co możemy określić ustawienia osobno dla każdego trybu odświeżania i dla każdej rozdzielczości. Sterowanie cyfrowe jest precyzyjniejsze i zapewnia dużą wygodę obsługi;
wyświetlanie ustawień na ekranie (ang. On Screen Display – OSD)
tryby oszczędzania energii – możliwość przechodzenia monitora po dłuższej bezczynności najpierw w tryb czuwania a następnie uśpienia, co wiąże się z mniejszym poborem energii;
powłoka antyrefleksyjna (ang. anti-glare coating) – eliminuje efekt odbijania się promieni słonecznych od ekranu monitora;
B – polska norma bezpieczeństwa elektrycznego.

Monitory urządzeń pomiarowych

Monitor medyczny

Monitor w samolocie

http://pl.wikipedia.org/wiki/Monitor_komputerowy

34.Drukarka

Drukarka atramentowa

Drukarka – urządzenie współpracujące z komputerem oraz innymi urządzeniami, służące do przenoszenia danego tekstu, obrazu na różne nośniki druku (papier, folia, płótno itp.). Niektóre drukarki potrafią również pracować bez komputera, np. drukować zdjęcia wykonane cyfrowym aparatem fotograficznym (po podłączeniu go do drukarki lub po włożeniu karty pamięci z zapisanymi zdjęciami do wbudowanego w drukarkę slotu).
Mianem drukarki określa się też sterownik w systemie operacyjnym, natomiast samo urządzenie określane jest jako urządzenie drukujące.

a)Podstawowe rodzaje drukarek

Drukarka igłowa D100-M Mera Błonie z taśmą barwiącą na szpuli

Drukarka laserowa Apple LaserWriter Pro 630

Drukarka igłowa, drukarka mozaikowa (ang. dot-matrix printer, needle printer, wire printer) – niegdyś najpopularniejszy typ drukarek. Wykorzystują do drukowania taśmę barwiącą podobną do tej stosowanej w maszynach do pisania. Ich główną zaletą są niskie koszty eksploatacji i możliwość drukowania kilku kopii na papierze samokopiującym; do dziś często używana jest do druku faktur itp.; najczęściej spotykane są głowice 9- i 24-igłowe, istnieją także drukarki wielogłowicowe (każda głowica drukuje fragment wiersza).

Drukarka atramentowa (ang. ink-jet printer) – najpopularniejszy obecnie typ drukarek. Drukuje poprzez umieszczanie na papierze bardzo małych (od kilku do kilkudziesięciu pikolitrów) kropli specjalnie spreparowanego atramentu do drukowania. Praktycznie wszystkie dzisiejsze drukarki atramentowe umożliwiają druk w kolorze. Stosowany jest atrament w czterech kolorach: cyjan, magenta (ciemny róż), żółty i czarny (model CMYK). Ponadto w niektórych drukarkach można stosować specjalne tusze "fotograficzne" (są one nieco jaśniejsze niż standardowe i lepiej oddają barwy przy drukowaniu zdjęć) oraz inne dodatkowe kolory. Wadą tanich drukarek atramentowych są dość wysokie koszty eksploatacji (wysoka cena tuszu w stosunku do ilościowej możliwości pokrycia nim papieru). Jeden z niewielu typów drukarek umożliwiających druk w kolorze białym (obok technologii termotransferowej). Wysokiej jakości drukarki atramentowe, dobrze symulujące druk offsetowy zwane są prooferami. Dzięki wydrukowi proofa zleceniobiorca akceptuje projekt druku, a akceptowany proof stanowi dla drukarni wzorzec dla sprawdzania poprawności druku.

Drukarka laserowa (ang. laser printer) – drukuje poprzez umieszczanie na papierze cząstek tonera. Zasada działania drukarek laserowych jest bardzo podobna do działania kserokopiarek. Wałek selenowy jest elektryzowany, następnie naświetlany światłem laserowym (lub diod LED). Przez to miejsca naświetlone tracą swój ładunek elektryczny i nie przyciągają cząsteczek tonera. Następnie toner z wałka przenoszony jest na papier. Na końcu prowadzony jest proces utrwalania wydruku. Karta papieru przechodzi przez fuser – utrwalacz termiczny, gdzie toner jest rozgrzewany i wprasowywany w kartkę papieru. Drukarki laserowe charakteryzują się bardzo wysoką jakością i szybkością wydruku, a druk pod wpływem wody się nie rozpływa. Drukarki laserowe pracują głośniej niż drukarki atramentowe, za to zwykle drukarki laserowe drukują szybciej od drukarek atramentowych.

b)Inne rodzaje drukarek

Wnętrze polskiej drukarki wierszowej DW-401 firmy Mera-Błonie. Z lewej cylinder z czcionkami, z prawej - rząd młoteczków

Dalekopis
Drukarka głowicowa – następczyni elektrycznej maszyny do pisania. Głowica wykonana w formie kulistej lub częściej owalnej z naniesionymi wokół znakami (na równoleżnikach). Na jedno uderzenie głowicy przez taśmę barwiącą w papier przypada jeden wydrukowany znak. Dostępność znaków limitowana wykonaniem rozetki drukującej. Brak trybu graficznego.
Drukarka iskrowa – drukarka, w której stosowany jest specjalny papier pokryty folią aluminiową. Drukowanie polega na przepaleniu uziemionej warstwy folii przez ślizgający się po powierzchni papieru drut podłączony do zasilania. Sterowanie realizowane jest podobnie jak w drukarce igłowej.
Drukarka rozetkowa – następczyni elektrycznej maszyny do pisania. Głowica wykonana w formie łatwo wymiennej tarczy ze znakami na obwodzie. Brak trybu graficznego.
Drukarka stałoatramentowa – technologia opracowana przez firmę Tektronix na początku lat 90., polega na nanoszeniu roztopionego woskowego atramentu bezpośrednio na nośnik (solid ink), lub też na bęben transferowy (solid ink – transfix). Zaletami są znakomite krycie, wierność barw, szybkość, prostota konstrukcji i całkowita odporność na UV i wodę. Do wad można zaliczyć niską wytrzymałość mechaniczną druku i łatwo ulegający analizie termicznej atrament. Obecnie drukarki w tej technologii produkuje tylko firma Xerox.
Drukarka sublimacyjna - typ drukarki wykorzystujący ciepło do przeniesienia barwnika. Przezroczysty barwnik na specjalnej trój- lub czterokolorowej taśmie (CMYK) jest punktowo podgrzewany, wskutek czego przechodzi z fazy stałej bezpośrednio do gazowej, po czym osiada na materiale drukowanym (zazwyczaj specjalny papier lub folia). Większość drukarek tego typu nakłada kolory kolejno, po jednym.
Drukarka termiczna – drukarka zazwyczaj używana jest w kasach i drukarkach fiskalnych. Drukowanie odbywa się na specjalnym papierze (papier termiczny), który pod wpływem ciepła ciemnieje. Zaletą są: szybkość wydruku, bardzo niski poziom hałasu oraz to, że jedynym materiałem eksploatacyjnym jest papier (nie trzeba stosować taśm, tuszy i in.). Wadą jest zanikanie wydruku. Proces ten jest znacznie szybszy w wypadku poddawania wydruków działaniu światła słonecznego lub wysokiej temperatury.
Drukarka termotransferowa – drukarka zbliżona w działaniu do drukarki igłowej. Zasadniczą różnicą jest taśma barwiąca jednokrotnego wykorzystania z której barwnik nie jest przenoszony na papier w wyniku mechanicznego oddziaływania, lecz punktowego podgrzania i dociśnięcia przez iglice (grzałki) głowicy. Jeden z niewielu typów drukarek umożliwiających druk w kolorze białym (obok technologii atramentowych).
Drukarka termosublimacyjna - używa do druku taśmy powleczonej odpowiednim woskiem, który w wysokiej temperaturze jest odparowywany na papier. Drukarki termosublimacyjne używane są przez profesjonalistów ze względu na bardzo wysoką jakość wydruków.
Drukarka wierszowa – drukarka pracująca wyłącznie w trybie tekstowym, stawiająca za jednym ruchem cały rząd znaków; najczęściej czcionki zamocowane są na bębnie obracającym się ciągle przed papierem barwiącym i przez uderzenie specjalnego młoteczka zostawiają ślad na papierze wydruku; obecnie stosowane rzadko za względu na mały repertuar znaków i hałaśliwość. Charakteryzuje się wysoką wydajnością.

Obecnie produkuje się także urządzenia wielofunkcyjne, które są połączeniem drukarki, faksu, kopiarki, skanera.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Drukarka

c)Telefaks

Telefaks

Telefaks (potocznie faks) – współczesna nazwa usługi symilograficznej dla abonentów, polegająca na przesyłaniu wiadomości w postaci obrazów nieruchomych pomiędzy aparatami symilograficznymi, realizowana za pośrednictwem łączy telefonicznych z komutacją automatyczną. Początki rozwoju telefaksu przypadają na koniec lat 70. Istnieje kilka norm komunikacji pomiędzy telefaksami. Najczęściej jest używana norma analogowa G3 (14400 bit/s), jest też cyfrowa G4 (64000 bit/s) dla ISDN.
Telefaks (telekopiarka, potocznie faks) jest urządzeniem umożliwiającym przesyłanie na odległość tekstu drukowanego, fotografii, map, rysunków nawet pisma odręcznego za pośrednictwem linii telefonicznej. Nazywamy to telekopiowaniem (potocznie: faksowaniem). Oryginalna strona tekstu lub obrazu jest skanowana i odczytywana, a jej obraz zamieniany na impulsy elektroniczne. Impulsy te przesyłane są zwykłą linią telefoniczną lub łączami mikrofalowymi do stacji odbiorczej. W stacji odbiorczej sygnały elektryczne zmieniane są ponownie na obraz wydrukowany na papierze. Niektóre telefaksy mogą zbierać dane w postaci tekstu lub obrazu bezpośrednio z komputera i przekazywać je do innego komputera bez przenoszenia ich na papier.
Wydawcy i biznesmeni używali telefaksów do przesyłania informacji szybciej niż przez pocztę. Wydawcy gazet korzystali z nich do szybkiego uzyskania aktualnego serwisu zdjęciowego zza oceanu. Prognostycy pogody używali telefaksów do odbioru zdjęć wykonanych przez satelity z orbity okołoziemskiej.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Telefaks

d)Skaner

Skaner płaski

Skaner – urządzenie służące do przebiegowego odczytywania: obrazu, kodu paskowego lub magnetycznego, fal radiowych itp. do formy elektronicznej (najczęściej cyfrowej). Skaner przeszukuje kolejne pasma informacji odczytując je lub rejestrując. Nie jest to więc zwykły czytnik, a czytnik krokowy (np. skaner obrazu nie rejestruje całego obrazu w jednej chwili jak aparat fotograficzny, a zamiast tego rejestruje kolejne linie obrazu - dlatego głowica czytająca skanera przesuwa się lub skanowane medium pod nią). Nazwa skanera jako czytnika przebiegowego, często przenoszona jest na czytniki nieprzebiegowe (np. elektroniczne).

http://pl.wikipedia.org/wiki/Skaner

35.Głębia koloru

Głębia koloru (ang. color depth) — liczba bitów wykorzystywana do reprezentacji koloru danego piksela. Wyraża się w jednostce bpp (ang. bits per pixel). Większa głębia koloru oznacza szerszy zakres kolorów.

Liczba kolorów

Aby policzyć liczbę kolorów x dla konkretnej głębi kolorów wyrażanej w bitach y, należy użyć prostego równania

$2^y=x\,$

Na przykład dla obrazu o 8-bitowej głębi kolorów będzie to

$2^8 = 256\,$

a)Zmienianie rozmiaru lub rozdzielczości obrazu

Rozmiar lub rozdzielczość obrazu cyfrowego można zmienić, modyfikując następujące elementy:

Liczba pikseli. Rozdzielczość lub ostrość obrazu zależy od jego liczby pikseli. Na przykład więcej pikseli poprawia rozdzielczość obrazu, co pozwala na wydrukowanie go w większym formacie bez obniżenia jakości wizualnej. Należy jednak pamiętać, że im więcej pikseli ma obraz, tym większy jest rozmiar pliku.
Rozmiar pliku. Rozmiar pliku decyduje o ilości miejsca zajmowanego na komputerze przez obraz i o czasie potrzebnym do wysłania go w wiadomości e‑mail. Chociaż więcej pikseli często oznacza większy rozmiar pliku, większy wpływ na rozmiar ma zwykle typ pliku obrazu (na przykład JPEG lub TIFF). Obraz zapisany w formacie TIFF jest znacznie większy niż ten sam obraz zapisany w formacie JPEG. Dzieje się tak dlatego, że obrazy w formacie JPEG mogą być kompresowane, co powoduje zmniejszenie rozmiaru pliku kosztem nieco niższej jakości wizualnej. Jeśli formatem obrazu nie jest JPEG, zazwyczaj można oszczędzić znaczną ilość miejsca, zapisując plik jako JPEG, a następnie usuwając z komputera oryginalną wersję w formacie TIFF.

http://windows.microsoft.com/pl-pl/windows-vista/change-the-size-or-resolution-of-a-picture

b)Rozdzielczość obrazów cyfrowych
Rozdzielczość obrazów cyfrowych oznacza liczbę punktów (pikseli) na jednostkę długości lub pola powierzchni.

http://www.translatorscafe.com/cafe/PL/units-converter/digital-image-resolution/d2l/
Zakres gęstości

Gęstość optyczna

jako parametr mierzonego materiału
- Gęstość optyczna dla materiałów przezroczystych to wielkość fizyczna równa logarytmowi dziesiętnemu stosunku intensywności światła padającego na badany materiał (I_p) do intensywności światła po przejściu tego materiału (I_k), zwana inaczej absorbancją lub ekstynkcją: $A\ = \log (I_p/I_k)$
- Gęstość optyczna dla materiałów nieprzezroczystych to wielkość fizyczna równa logarytmowi dziesiętnemu stosunku intensywności światła odbitego do intensywności światła padającego na badany materiał.
jako parametr urządzeń
- Gęstość optyczna to jeden z podstawowych parametrów mówiących o jakości skanera. Oznacza zdolność rozróżniania szczegółów w najciemniejszych miejscach obrazu (a pośrednio także w najjaśniejszych). Gwarowo parametr ten nosi nazwę dynamika skanera lub głębia optyczna skanera. Za profesjonalne skanery można uważać te od D=3,2 w górę. Dokładnie parametr ten oznacza maksymalną gęstość optyczną rozróżnialną przez skaner, ponieważ istnieje również (rzadko podawany) parametr zakresu gęstości optycznych skanera mówiący o zdolności rozróżniania miejsc zarówno najciemniejszych (o największej gęstości), jak i tych najjaśniejszych.

c)Przykłady pomiaru gęstości optycznej

dla materiałów przezroczystych:
pomiar czarno-białych klisz poligraficznych, mówiący o stopniu zaczernienia (krycia) kliszy po procesie naświetlania w naświetlarce i wywołaniu. Pomiaru dokonuje się densytometrem na powierzchni całkowicie zaczernionej, a więc pozbawionej rastra. Inaczej mówiąc, jest to parametr mówiący o przepuszczalności światła przez całkowicie zaczernioną kliszę. Pomiaru g.o. dokonuje się w celu kalibracji naświetlarki (poprzez wstawienie odpowiednich wartości do oprogramowania sterującego naświetlarką). Wartość D=0 oznacza pełną przepuszczalność światła, D=1 to 10% przepuszczalności, D=2 to 1%, D=3 to 0,1% itd. Istnieje również "ręczna" metoda pomiaru g.o., nieformalna i oczywiście bardzo niedokładna, polegająca na obserwacji typowej żarówki przez zaczernioną kliszę - zaczernienie jest wystarczające, gdy widać samo włókno żarówki bez poświaty.
dla materiałów nieprzezroczystych:
pomiar luster lub zadrukowanych materiałów. Przy pomiarze druków mierzona jest gęstość optyczna warstwy farby. Dlatego eliminuje się wpływ podłoża na wynik przez kalibrację urządzenia do podłoża, na którym dokonywany jest pomiar. Standardowo densytometry używane w poligrafii wyposażone są w filtry: czerwony, żółty i niebieski umożliwiające dokonywanie wybiórczego pomiaru gęstości optycznej barw magenta, yellow, cyjan.

36.Kamera internetowa

Webcam firmy Creative

Kamera internetowa (ang. webcam) – kamera cyfrowa, podłączana bezpośrednio do komputera, zazwyczaj za pomocą złącza USB. Kamera może transmitować obrazy statyczne (co pewien czas, zwany czasem odświeżania, przesyła pojedynczy obraz) lub transmisja może odbywać się w sposób ciągły (tzw. streaming cams). Najprostsze modele oparte są na tańszej matrycy CMOS, o niewielkich rozmiarach, rozdzielczości 640x480 pikseli i przydadzą się użytkownikom mało wymagającym i mającym niezbyt wydajne łącze internetowe. Przeważnie spełniają swoje zadania, ale jakość obrazu, wykonanie i szybkość działania pozostawiają wiele do życzenia. W słabszym oświetleniu pracuje wyraźnie gorzej. Coraz częściej spotyka się modele pracujące z prędkością 30 klatek/s, w rozdzielczości 800x600 pikseli.
Kamery internetowe wykorzystuje się często także do nagrywania amatorskich filmów.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Kamera_internetowa

37.Projektor

Projektor, rzutnik projekcyjny – urządzenie optyczne służące do wyświetlania na ekranie projekcyjnym obrazu nieruchomego lub ruchomego.
Projektor składa się ze źródła światła i układu optycznego, formującego wiązkę światła. Nowoczesne rzutniki projekcyjne jako nośnika obrazu używają równoległej wiązki światła.
Dzięki rozbieżności strumienia światła oraz umieszczaniu przedmiotu blisko źródła światła, uzyskuje się znaczne powiększenie obrazu na ekranie.

a)Rodzaje projektorów

Podział ze względu na tradycyjne podłoże przedmiotu

episkop, w którym podłoże jest nieprzezroczyste – wyświetlany obraz powstaje dzięki odbiciu promieni światła od przedmiotu, którym może być np. rysunek na papierze;
diaskop, w którym podłoże jest przezroczyste – wyświetlany obraz tworzą promienie światła przechodzące przez przedmiot, np.:

lampa kolorofonowa
rzutnik pisma (przedmiotem jest rysunek lub wydruk na folii),
rzutnik przeźroczy

epidiaskop; urządzenie ma dwa tryby pracy – łączy cechy diaskopu i episkopu
Podział ze względu na użytkowe podłoże przedmiotu

projektor filmowy; przedmiot na błonie filmowej

projektor telewizyjny; przedmiot obrazu telewizyjnego

projektor komputerowy; przedmiot na matrycy sterowanej komputerowo, urządzenie na jeden z dwu trybów pracy (odbijanie lub przenikanie światła), np.: raster pikselowy na matrycy z ciekłych kryształów.

38.Super Video Graphics Array

Standardowe rozdzielczości ekranowe

Super Video Graphics Array (skróty: Super VGA lub SVGA) – po pojawieniu się kart graficznych VGA producenci tworzyli klony, które były zgodne z VGA. Z czasem zaczęli dodawać nowe tryby tekstowe i graficzne charakteryzujące się większą rozdzielczością i większą liczbą dostępnych kolorów. Niektóre karty udostępniają także akcelerację grafiki. Nazwa SVGA odnosi się do grupy tego rodzaju ulepszonych kart VGA i zwyczajowo dotyczy rozdzielczości 800x600
Karty SVGA rozwinęły się w czasach, gdy głównym systemem operacyjnym był DOS. Ponieważ DOS w żaden sposób nie wspomaga pracy w trybach graficznych, toteż programiści muszą samodzielnie zajmować się obsługą kart SVGA, a że każdy producent dodawał rozszerzenia „na swój sposób”, więc należy każdą kartę obsługiwać „na jej sposób”, co po prostu komplikuje programy.
W 1989 roku organizacja VESA zaproponowała rozszerzenie BIOS-u kart graficznych o wspólny dla wszystkich kart zestaw funkcji pozwalający w jednorodny sposób obsługiwać rozszerzenia producentów. Standard VESA BIOS Extension (VBE) bardzo dobrze się przyjął i jest używany do dziś^{[potrzebne źródło]}. Najnowsze produkty zaniedbują starsze tryby pracy i zgodność z poprzednimi standardami. Skutkuje to niemożliwością użytkowania starszych programów, a same produkty często sprawiają wrażenie mocno niedopracowanych w tym względzie.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Super_Video_Graphics_Array

39.eXtended Graphics Array

Standardowe rozdzielczości ekranowe

XGA (ang. eXtended Graphics Array) - jeden ze standardów rozdzielczości ekranu 1024x768 pikseli opracowany w 1990 roku przez firmę IBM.
Ulepszona rozdzielczość SVGA (800x600) została w tym standardzie rozszerzona do wielkości 1024x768 punktów. Z kolei następcą tej rozdzielczości jest SXGA.
XGA pozwala na wyświetlenie obrazu w rozdzielczości 1024x768 punktów i 256 kolorach.
Spośród znanych kart graficznych układy Tseng Labs począwszy od ET4000 oferowały sprzętową zgodnośc z 8514/A i XGA.

http://pl.wikipedia.org/wiki/EXtended_Graphics_Array

40.Kto tu rządzi

a)System operacyjny

Przykład graficznego interfejsu systemu operacyjnego wraz z uruchomionym oprogramowaniem

System operacyjny (ang. Operating System, skrót OS) – oprogramowanie zarządzające systemem komputerowym, tworzące środowisko do uruchamiania i kontroli zadań użytkownika.
W celu uruchamiania i kontroli zadań użytkownika system operacyjny zajmuje się:

planowaniem oraz przydziałem czasu procesora poszczególnym zadaniom,
kontrolą i przydziałem pamięci operacyjnej dla uruchomionych zadań,
dostarcza mechanizmy do synchronizacji zadań i komunikacji pomiędzy zadaniami,
obsługuje sprzęt oraz zapewnia równolegle wykonywanym zadaniom jednolity, wolny od interferencji dostęp do sprzętu.

Dodatkowe przykładowe zadania, którymi może ale nie musi zajmować się system operacyjny to:

ustalanie połączeń sieciowych
zarządzanie plikami.

Wiele systemów operacyjnych posiada środowiska graficzne ułatwiające komunikacje maszyny z użytkownikiem.
Potocznie, ale niezbyt poprawnie, mówi się system operacyjny mając na myśli całość oprogramowania dostarczanego z zakupionym komputerem (zobacz: dystrybucja), czasem samo jądro systemu operacyjnego, a czasem program rozruchowy (to ostatnie jest dużym nadużyciem).

Funkcje systemu operacyjnego:

• umożliwienie komputerowi komunikowanie się z użytkownikiem i reagowanie na jego polecenia
• zarządzanie pracą wszystkich urządzeń wchodzących w skład zestawu komputerowego
• umożliwienie obsługi urządzeń peryferyjnych
• umożliwienie instalowania innych programów
• gromadzenie danych na dysku i zarządzanie nimi
• organizowanie udostępniania zasobów (sprzętu i danych)
• koordynowanie pracy urządzeń i oprogramowania

b)Zasoby sprzętowe

Zasoby sprzętowe zarządzane przez system operacyjny:

procesor – przydział czasu procesora,
pamięć
- alokacja przestrzeni adresowej dla procesów,
- transformacja adresów,
urządzenia zewnętrzne
- udostępnianie i sterowanie urządzeniami pamięci masowej np. dysk twardy,
- alokacja przestrzeni dyskowej,
- udostępnianie i sterowanie drukarkami, skanerami, aparatami itp.,
informacja (system plików),
- organizacja i udostępnianie informacji,
- ochrona i autoryzacja dostępu do informacji.

http://pl.wikipedia.org/wiki/System_operacyjny

41.Interfejs graficzny

KDE

GNOME

Xfce

LXDE

Unity

Graficzny interfejs użytkownika, środowisko graficzne (ang. Graphical User Interface, GUI) – ogólne określenie sposobu prezentacji informacji przez komputer oraz interakcji z użytkownikiem, polegające na rysowaniu i obsługiwaniu widżetów.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Interfejs_graficzny

KDE – środowisko graficzne zrealizowane jako wolne oprogramowanie dla systemów operacyjnych Unix i GNU/Linux. Zawiera bogaty system bibliotek do tworzenia aplikacji w środowisku graficznym. Obok GNOME jest jednym z dwóch najpopularniejszych uniksowych środowisk graficznych.
KDE korzysta z biblioteki graficznej Qt, a także z systemu obiektowego KParts. System ten pozwala na współdzielenie elementów danego programu pomiędzy różnymi aplikacjami KDE, np. emulator terminala Konsole może zostać osadzony w Konquerorze.
W KDE menedżerem okien jest KWin, jednak aplikacje można uruchamiać także pod innymi menedżerami.

http://pl.wikipedia.org/wiki/KDE

Ciekawostka
W 1987 r. wersja Windowsa nosiła numer 2 i nie była jeszcze systemem operacyjnym, a jedynie tzw. nakładkę na system MS-DOS (rysunek 2.14). Używała jej tylko niewielka grupa pasjonatów. Praktycznie jedyną aplikacją działającą pod systemem Windows 2 był sztandarowy wtedy produkt Microsoftu - arkusz Excel.

sobota, 7 grudnia 2013

Spotrkanie 10 :Budowa komputera PC.

Lekcja 10

Temat:Budowa komputera PC.

2) płyta główna

Płyta główna

a)Budowa płyty głównej komputera typu PC

3) procesor (CPU)

Procesor

W funkcjonalnej strukturze procesora można wyróżnić takie elementy, jak:

4) pamięć operacyjna (RAM)

Pamięć operacyjna

5) karta rozszerzenia

Karta rozszerzenia

Karta rozszerzeń (ang. expansion card lub adapter card) – element składowy jednostki systemowej komputera. Występuje w postaci płytki drukowanej (karty) montowanej w złączu płyty głównej. Karta rozszerzeń to jeden z podtypów kontrolera.

Istotą konstrukcji kart rozszerzeń są dwa interfejsy:

6) zasilacz

Zasilacz komputera

a)Urządzenia podłączone do zasilacza

b)Wtyczki stosowane w zasilaczach ATX

7) napęd optyczny (CD, DVD itp.)

Dysk twardy

a)Historia

b)Budowa

c)Dysk RAM

9) mysz

Mysz komputerowa

10) klawiatura

Klawiatura komputerowa

a)Konstrukcje

b)Zasada działania

c)Historia

d)Układ

e)Rodzaje klawiatur

11.Przykłady urządzeń i ich przeznaczenie

Przykłady urządzeń oraz ich przeznaczenie.

12.Co znajduje się na płycie głównej?

a)Procesor

13.Magistrala komunikacyjna

magistrale

14.Pamięć podręczna

a)Zasady projektowania pamięci podręcznej

b)Temperatura danych

c)Przykłady pamięci podręcznej

Pamięć podręczna procesora

Pamięć podręczna dysku twardego

Pamięć podręczna systemu plików

Pamięć podręczna przeglądarki

15.Chipset

Chipset – grupa specjalistycznych układów scalonych, które są przeznaczone do wspólnej pracy. Mają zazwyczaj zintegrowane oznaczenia i zwykle sprzedawane jako jeden produkt.

a)Podstawowe układy występujące w chipsetach to:

16.BIOS

a)Działanie

17.Jak ulepszyć komputer?

a)Gniazdo procesora

b)Podział gniazd

18.Slot

18.PCI Express

19.Karta graficzna

a)Historia

b)Typy

c)Historyczne różnice w terminologii

d)Funkcje

e)Budowa karty graficznej

f)Układ chłodzenia

g)Najczęściej wykorzystywane złącza do podłączania kart graficznych do płyty głównej

20.Karta dźwiękowa

a)Budowa karty dźwiękowej.

21.Karta telewizyjna

22.Karta sieciowa

a)Można spotkać dwa zasadnicze typy kart sieciowych :

b)Zalety karty sieciowej z interfejsem USB

a)Jednostki pamięci

Niezbędnym elementem komputera jest pamięć, która służy do zapisu, przechowywania i odczytywania informacji. Wielkość pamięci wyraża się w tzw. jednostkach informacji.1 B (bajt) = 8 bitów1 kB (kilobajt) = 1024 B1 MB (megabajt) = 1024 kB1 GB (gigabajt) = 1024 MB1 TB (terabajt) = 1024 GB

http://www.sp114.edu.pl/uczniow/matematyka/informatyka/jednostki.htm

24.Rodzaje pamięci komputerowych

Rodzaje pamięci:

Wewnętrzna - umieszczona na stałe wewnątrz komputera :RAM,ROM,dysk twardy,pamięć podręczna procesora.

Zewnętrzna,przenośna,masowa - wymienne nośniki danych: dyskietka,pendrive, różnego rodzaju karty pamięci,przenośny dysk twardy,płyty CD/DVD/Blu-ray.

24.Dysk twardy